Informacje oólne

Informacje ze strony

POZEW ZBIOROWY

Pozwy zbiorowe są odbierane przez firmy za narzędzie szantażu, jakie stosują różne grupy osób wobec firm i dużych przedsiębiorstw. Już samo ryzyko upublicznienia pozwu zbiorowego w mediach sprawia, iż wiele firm i instytucji nie chcąc ryzykować swojego dobrego imienia czy budowanego przez lata dobrego wizerunku firmy i decyduje się na ugodę i po cichu załatwia sprawę. Wyolbrzymienie przez środki masowego przekazu pozwu grupowego może doprowadzić także do obniżenia wartości firmy na giełdach, co może przyczynić się do upadłości. Paradoksalnie ugodowo załatwione pozwy zbiorowe umożliwiają bardzo szybkie uzyskanie należnych odszkodowań przez pokrzywdzonych. Powoduje to, iż pozwy zbiorowe są jednym z tych możliwości prawnych, które pozwalają na bardzo szybkie zamknięcie sprawy.

Instytucja pozwów zbiorowych została wprowadzona w Polsce na mocy Ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, zaś weszła w życie 19 lipca 2010 roku. W założeniu ma ona służyć ułatwieniu obywatelom dochodzenia swoich roszczeń ze strony podmiotów, które wyrządziły im jakąś szkodę i nie są oni odosobnieni w tej kwestii. Idea przybliżenia wymiaru sprawiedliwości obywatelom musiała znaleźć swoje odbicie w każdym aspekcie tej ustawy oraz przyszłych postępowań wytoczonych przez grupy skarżących. Dotyczy to także procedury składania pozwu zbiorowego, która nie mogła być przesadnie skomplikowana, aby nie utrudniać poszkodowanym dochodzenia swoich praw. Została ona opisana w ustawie bardzo szczegółowo i dzięki temu większość osób chcących skorzystać z nowego narzędzia nie musi długo zastanawiać się nad interpretacją tychże przepisów.

Aby złożyć pozew zbiorowy należy najpierw utworzyć grupę co najmniej dziesięciu osób, które zamierzają dochodzić roszczenia jednego rodzaju, opartego na tej samej lub takiej samej podstawie fatycznej. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. W Polsce został zastosowany model opt-in, to znaczy, że aby wziąć udział w postępowaniu należy wcześniej wpisać się do grupy. Dzięki temu pozwany z góry jest świadomy, jakiej liczbie podmiotów będzie musiał wypłacić odszkodowanie w przypadku ewentualnej przegranej (inaczej ma się sprawa w Stanach Zjednoczonych, gdzie funkcjonuje model opt-out). Ustawa nie określa maksymalnej liczby osób uprawnionej do złożenia pozwu zbiorowego, może to więc być kilkadziesiąt, a nawet kilkaset podmiotów. Ponadto grupa musi wyznaczyć swojego reprezentanta, którym może być członek tej grupy, a w ściśle określonych przypadkach – powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów. Jeżeli nie jest on adwokatem ani radcą prawnym, to musi być reprezentowany przez osobę posiadającą takie uprawnienia.

Przymus adwokacko – radcowski wymaga, aby pozew napisany był właśnie przez osobę posiadającą takie wykształcenie. Pozew powinien zawierać: wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, zasady ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup, określenie wysokości tych roszczeń oraz oświadczenie powoda o tym, że działa on w charakterze reprezentanta grupy. Co więcej, do pozwu musi być dołączona lista osób, które tworzą grupę skarżących, ich zgodę dotyczącą wyznaczenia reprezentanta oraz umowę reprezentanta z pełnomocnikiem co do wysokości i sposobu wynagrodzenia. Do zmiany reprezentanta grupy może dojść na wniosek co najmniej połowy członków grupy. Wniosek powinien wskazywać proponowanego nowego reprezentanta.

Sprawa rozpatrywana jest w sądzie okręgowym przez trzech sędziów zawodowych. Zanim jednak trafi ona na wokandę, sąd musi rozstrzygnąć o dopuszczalności postępowania grupowego. Warto nadmienić, że jeśli uzna on, iż taki tryb postępowania nie jest właściwy dla danej sprawy, może odrzucić pozew. W przeciwnym wypadku sąd postanawia o rozpoznaniu sprawy. Jednym z pierwszych etapów jest ustalenie kręgu poszkodowanych. Do grupy, która zainicjowała postępowanie mogą dołączyć inne osoby. Informacja o toczącej się sprawie pojawi się w mediach, dzięki czemu wszyscy potencjalni poszkodowani będą mieli szansę na dopisanie się do grupy skarżących. W ogłoszeniu takim znajdą się informacje o tym, w którym sądzie przeprowadzane jest postępowanie, kto jest jego stroną i jaki jest przedmiot sprawy, zawiadomienie o możliwości dołączenia do grupy oraz warunki przystąpienia do niej, zasady wynagrodzenia pełnomocnika, a także wzmianka o wiążącym skutku wyroku wobec członków grupy.

Po dopełnieniu tych procedur następuje rozprawa sądowa. Wszyscy członkowie grupy skarżących mogą być przesłuchiwani w charakterze strony. Sąd po rozpatrzeniu wszystkich dowodów wydaje wyrok, w którym ma obowiązek wymienić wszystkich członków grupy i podgrup oraz informuje jaka kwota przypada każdemu członkowi (o ile jest to wyrok na korzyść skarżących). Wyrok jest prawomocny dla wszystkich członków grupy. Ponadto przegrany ponosi wszystkie koszty procesu. Jeżeli ktoś ze skarżących nie czuje się usatysfakcjonowany wysokością odszkodowania, może jednocześnie wytoczyć indywidualny pozew przeciwko pozwanemu, jednakże musi liczyć się z wyższymi kosztami procesu.

Jak już zostało wspomniane na początku, procedura składania pozwu zbiorowego oraz przebieg procesu mają w założeniu być korzystne i wygodne zarówno dla stron postępowania, jak i dla sądów. Dzięki licznym ułatwieniom oraz klarownym przepisom nawet osoby, które wcześniej nie miały do czynienia z wymiarem sprawiedliwości, będą mogły zainicjować postępowanie w słusznej sprawie, która dotyczy wielu osób. Na ustawie o pozwach zbiorowych najprawdopodobniej skorzystają przede wszystkim konsumenci, ponieważ do tej pory to właśnie oni byli najbardziej poszkodowani przez różnego rodzaju firmy, a samodzielne dochodzenie swoich praw było kosztowne, czasochłonne, a co najgorsze – nieefektywne. Dzięki nowym przepisom unormują się relacje między konsumentem a podmiotem świadczącym usługi.