Stanowisko sejmu w sprawie wniosku do TK K 2/12

 Poniżej zamieszczam fragment oficjalnego stanowiska sejmu w sprawie K 2/12

Próbowałam się przez to przebić - niestety pismo to pokonało mnie.

Panie Sławku bardzo proszę o pomoc i wybranie co ważniejszych fragmentów.

Pełna wersja do pobrania TU

Warszawa, dnia 2 kwietnia 2012 r.

Sygn. akt K 2/12

BAS-WPTK-242/12

Trybunał Konstytucyjny

Na podstawie art. 34 ust. 1 w związku z art. 27 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia

1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), w imieniu

Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przedkładam wyjaśnienia w sprawie wniosku grupy senatorów z 20 stycznia 2012 r. (sygn. akt K 2/12), jednocześnie wnosząc

o stwierdzenie, że art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 ze zm.) jest zgodny z art. 2 Konstytucji.

Ponadto wnoszę o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1

pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w pozostałym zakresie, ze względu na

niedopuszczalność wydania wyroku.

Uzasadnienie

I. Przedmiot kontroli

1. Grupa senatorów (dalej: wnioskodawca) wnioskiem z 20 stycznia 2012 r.

(dalej: wniosek) zakwestionowała zakresowo art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.

Nr 257, poz. 1726 ze zm., dalej: u.z.f.p. albo ustawa nowelizująca), który wprowadzał zmiany w art. 103 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej: u.e.r. albo ustawa o emeryturach i rentach) oraz dodawał do tej ustawy art. 103a.

2. Artykuł 6 u.z.f.p. stanowi: „W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r.

Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 103 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

«1. Prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają

zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do emerytów, którzy ukończyli 60 lat

(kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), z zastrzeżeniem art. 103a.»;

2) po art. 103 dodaje się art. 103a w brzmieniu:

«Art. 103a. Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na

wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia

kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy

z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem

nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego»”.

3. Odtworzenie ratio legis omawianej regulacji wymaga skrótowego

przybliżenia ewolucji zawieszania prawa do emerytury i renty z tytułu zatrudnienia

kontynuowanego bez rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą.

Od początku w ustawie o emeryturach i rentach (tekst pierwotny: Dz. U.

z 1998 r. Nr 162, poz. 1118, dalej: d.u.e.r.) znajdowały się przepisy o zawieszeniu lub zmniejszeniu świadczeń emerytalnych lub rentowych (art. 103-106 d.u.e.r.). Zgodnie

z tymi przepisami, prawo do emerytury lub renty ulegało zawieszeniu lub świadczenia

te były zmniejszane w razie osiągania przychodów z tytułu: zatrudnienia, służby,

innej pracy zarobkowej, prowadzenia pozarolniczej działalności, osiągania przychodu

z działalności wykonywanej za granicą, pobrania zasiłków (art. 104 ust. 1-6 d.u.e.r.).

Należy jednak podkreślić, że regulacja ta odnosiła się wyłącznie do emerytów

i rencistów, którzy nie ukończyli 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni) (a contrario

art. 103 ust. 2 d.u.e.r.) – zmniejszanie lub zawieszanie emerytury (renty) dotyczyło

tylko tzw. wcześniejszych emerytów (w dalszej części niniejszego stanowiska, ze

względu na przedmiot wniosku, rozważania zostaną skoncentrowane na wątku

dotyczącym emerytów – z pominięciem rencistów). Tym samym osoby, które

otrzymywały świadczenie emerytalne i osiągnęły podstawowy wiek emerytalny

(a więc nie były tzw. emerytami wcześniejszymi), mogły bez ograniczeń łączyć pracę zarobkową i pobieranie tych świadczeń. Równocześnie trzeba zauważyć, że na możliwość pobierania emerytury tzw. emerytów wcześniejszych wpływała wysokość osiąganych przychodów. I tak, przychód w kwocie:

― nieprzekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za

kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu

Statystycznego, nie rzutował w ogóle na wysokość pobieranej emerytury;

― przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za

kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu

Statystycznego, a nieprzekraczającej 130% ww. wynagrodzenia, powodował

zmniejszenie świadczenia o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota

maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w określonej prawem wysokości (art. 104 ust. 8 d.u.e.r.);

― wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał

kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu

Statystycznego, skutkował zawieszeniem prawa do 

emerytury (art. 104 ust. 7 d.u.er.).

Powyższe regulacje zmodyfikowano ustawą z dnia 21 stycznia 2000 r.

o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 9, poz. 118) w ten sposób, że w art. 103 do ustępu 2 wprowadzono frazę: „z zastrzeżeniem ust. 2a” oraz dodano ustęp 2a, który brzmiał: „Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez  względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego”. Miało to ten skutek, że każdy emeryt (a zatem już nie tylko tzw. emeryt wcześniejszy) nie mógł kontynuować stosunku pracy ze swoim pracodawcą po przejściu na emeryturę bez narażania się na utratę prawa do emerytury. W ocenie projektodawcy (tj. Rady Ministrów): „Łączenie

dochodów z pracy z jednoczesnym pobieraniem świadczeń przez osoby, które

skorzystały z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, prowadzi do sytuacji, w której uzyskanie statusu «wcześniejszego emeryta» wiąże się z polepszeniem sytuacji materialnej pewnej grupy osób i tym samym stawia te osoby na pozycji uprzywilejowanej” (druk sejmowy nr 1419/III kadencja, uzasadnienie, s. 5). Równocześnie zmiana ta miała pozwolić na osiągnięcie oszczędności z tytułu wypłaty świadczeń emerytalnych (w związku z rezygnacją części osób z przejścia na wcześniejszą emeryturę) rzędu 700 mln zł (ibidem). Ukształtowane w ten sposób zasady zaczęły obowiązywać od 1 lipca 2000 r.

Artykułem 37 pkt 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach

kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507 ze zm.) powrócono do pierwotnego

brzmienia art. 103 u.e.r., tj. wykreślono z ustępu 2 frazę: „z zastrzeżeniem ust. 2a”

oraz uchylono ust. 2a omawianego przepisu. Na skutek tej zmiany od 8 stycznia

2009 r. możliwe stało się przechodzenie na emeryturę i kontynuowanie stosunku

pracy u dotychczasowego pracodawcy przez wszystkich emerytów – nastąpił zatem powrót do brzmienia przepisów z tekstu pierwotnego.

Zakwestionowany w niniejszej sprawie art. 6 u.z.p.f. jest już trzecią

modyfikacją zasad kontynuowania pracy u dotychczasowego pracodawcy przez

emerytów. Przepis ten – w związku z dodaniem w art. 103 ust. 2 u.e.r. frazy:

„z zastrzeżeniem art. 103a” – ponownie dotyczy wszystkich emerytów, a więc nie

tylko „wcześniejszych”. Zgodnie z art. 103a, prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy

z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia

prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Ma to ten skutek, że

pracownik musi wybrać, czy chce kontynuować zatrudnienie, czy otrzymywać

świadczenia emerytalne. Należy jednak podkreślić, że po rozwiązaniu stosunku

pracy i otrzymaniu świadczenia emerytalnego może nawiązać nowy stosunek pracy, co nie powoduje automatycznego zawieszenia prawa do świadczeń. W opinii projektodawcy: „W dobie kryzysu gospodarczego i spadku dochodów ze składek,rozwiązanie zwiększające równolegle wydatki FUS na emerytury [osób aktywnych zawodowo – uwaga własna] pogłębia deficyt tego funduszu i pośrednio wpływa na wzrost wydatków budżetowych, gdyż zwiększony deficyt w FUS wymaga zwiększonej dotacji uzupełniającej z budżetu państwa. Względy te przemawiają za modyfikacją obowiązujących w tej kwestii rozwiązań. Przyjęcie proponowanej regulacji będzie oznaczało, że to pracownik i pracodawca solidarnie podejmą decyzję, czy pracownik, który uzyskał prawo do emerytury, powinien kontynuować zatrudnienie” (druk sejmowy nr 3576/VI kadencja, uzasadnienie, s. 22). Na podstawie powyższego można stwierdzić, że ratio legis

zakwestionowanego przepisu to – w bliższej perspektywie – uniemożliwienie

kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy i rozpoczęcia

pobierania świadczeń emerytalnych oraz – w dalszej – ochrona stabilności

finansowej państwa. 

II. Zarzuty wnioskodawcy

Zdaniem wnioskodawcy, zakwestionowany przepis odnosi się do wszystkich

emerytów, w tym również tych, którzy przed wejściem w życie omawianej nowelizacji skorzystali z możliwości uzyskania prawa do emerytury bez rozwiązania stosunku pracy. Istota sprzeczności z zakazem retroakcji polega na tym, że: „[…] art. 103aspowoduje zawieszenie prawa do emerytury wobec wszystkich osób, którzy nabywając prawo do emerytury nie rozwiązali stosunku pracy łączącego je z pracodawcami, na rzecz których wykonywali pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Ustawodawca nie przewidział żadnego przepisu wyłączającego z tego wymogu osób, które skorzystały z wcześniejszej możliwości nabycia prawa do emerytury bez rozwiązania stosunku pracy […]. Stanie się tak, mimo że nabycie prawa do emerytury dla tych osób nastąpiło w okresie obowiązywania regulacji nieprzewidujących wymogu rozwiązania stosunku pracy dla

nabycia emerytury” (wniosek, s. 3).

Powyżej opisany mechanizm ingeruje także w prawa nabyte przez to, że

nakazuje zawieszenie świadczeń emerytalnych bądź rozwiązanie stosunku pracy,

nie uwzględniając faktu słusznego – to jest zgodnego z ówcześnie obowiązującym

prawem – nabycia prawa do możliwości kontynuowania zatrudnienia po przejściu na

emeryturę. Z kolei naruszenie „zasady zaufania obywateli do państwa polega na

rażącej zmianie stanu prawnego mimo wcześniejszych zapowiedzi i prowadzonej

wcześniej polityki państwa” (wniosek, s. 4).

Sprzeczność z art. 21 oraz art. 64 Konstytucji, a także art. 1 Protokołu

dodatkowego nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 ze zm., dalej: Protokół) ma polegać na tym, że:

„Osoby dotknięte tą regulacją niejednokrotnie podjęły decyzje życiowe w tym

majątkowe np. zaciągnęły kredyty w oparciu o swoje możliwości majątkowe

wynikające z faktu osiągania równocześnie dochodu z pracy i emerytury” (wniosek, s. 5).

W związku z powyższym Sejm wnosi o umorzenie postępowania na

podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK ze względu na niedopuszczalność

wydania wyroku w zakresie dotyczącym badania zgodności zakwestionowanych

przepisów z art. 21 i art. 64 Konstytucji oraz z art. 1 Protokołu