31 stycznia 2012

BIULETYN RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH 2011, nr 1

BIULETYN RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH 2011, nr 1
Redaktor Naczelny:
Stanisław Trociuk

Do ściągnięcia w pliku pdf KLIK

Fragment

2. Zawieszanie prawa do emerytury wobec osób pracujących, pobierających
emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący oraz
uzależnienie nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż
powszechnie obowiązujący od rozwiązania stosunku pracy
W wystąpieniu Rzecznik zauważył, iż od dnia 8 sierpnia 2009 r. na mocy art. 37
pkt 5 lit. b ustawy o emeryturach kapitałowych287 uchylony został ust. 2a w art. 103
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uzależniający
pobieranie świadczenia, bez względu na wysokość osiąganego przychodu, od uprzedniego
spełnienia warunku rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego
emeryt wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.
286 Sygnalizacja w sprawie K 63/07 z 15 lipca 2010, sygn. akt S 2/10 OTK ZU 2010/6A/65.
287 Ustawa 21 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 228, poz. 1507).
134
Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2010
Obecnie zatem całkowicie wyeliminowano instytucję zawieszalności świadczeń emerytalnych
w sytuacji, gdy ubezpieczony osiąga powszechny wiek emerytalny, ustala
uprawnienie emerytalne i rozpoczyna pobieranie emerytury w połączeniu z kontynuacją
zatrudnienia. Oznacza to, że pobieranie świadczenia i wynagrodzenia z pracy
prowadzi obecnie do zawieszalności prawa do emerytury jedynie wobec świadczeniobiorców,
pobierających emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący.
W przekonaniu Rzecznika utrzymanie takiego zróżnicowania w grupie świadczeniobiorców
pobierających emeryturę jest wątpliwe z punktu widzenia zasad równości
i sprawiedliwości społecznej, zwłaszcza wobec konieczności dalszej rozbudowy działań
promujących zatrudnianie osób starszych w wieku ponad 50 lat. W tym kontekście
wątpliwości budzi również utrzymanie w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wymogu uzależniającego nabycie prawa
do emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący od rozwiązania stosunku
pracy. Rzecznik zwrócił się288 do Ministra Pracy i Polityki Społecznej z prośbą
o ustosunkowanie się do podniesionego problemu.
W odpowiedzi poinformowano289 Rzecznika, że reforma ubezpieczeń społecznych
generalnie zmieniła dla osób urodzonych po 1948 roku filozofię systemu emerytalnego
obowiązującego w Polsce. Podczas gdy poprzednio emerytura stanowiła
ekwiwalent utraconych zarobków, to obecnie emerytura jest traktowana jak oszczędności
ubezpieczonego przeznaczone na starość. Jeżeli zatem emerytura jest korzystaniem
z własnych oszczędności, to powinna ona być wypłacana bez żadnych ograniczeń,
w szczególności bez względu na kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia.
Jedynym warunkiem nabycia prawa do emerytury i jej wypłaty jest tylko osiągnięcie
ustawowego, pełnego wieku emerytalnego. Równocześnie jednak, w okresie przejściowym,
funkcjonują jeszcze emerytury wcześniejsze, przyznawane na mocy dotychczasowego,
„starego” systemu emerytalnego, z tytułu: płci, niezdolności do pracy,
stażu pracy, pracy w szczególnych warunkach. Przyznanie takiej emerytury pozwala
osobom uprawnionym na korzystanie z funduszu emerytalnego o co najmniej 5 lat
dłużej, mimo że ich udział w gromadzeniu środków na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
był znacznie mniejszy niż osób, które uzyskały emerytury w pełnym wieku
emerytalnym. Całkowicie odmienny charakter wcześniejszych emerytur, będących
ekwiwalentem utraconych zarobków nakazuje stosować ograniczenia w przypadku,
gdy osoba pobierająca taką emeryturę jest aktywna zawodowo. Mając na względzie
istotne różnice między emeryturą wcześniejszą a emeryturą przyznaną w pełnym
wieku emerytalnym, zróżnicowanie zasad dotyczących wypłaty obu rodzajów tych
świadczeń jest w pełni uzasadnione.
288 RPO-639535-III/10 z 26 marca 2010 r.
289 Pismo z 12 maja 2010 r.

Komentarz Pana Witolda do powyższego tekstu:

W załączeniu przesyłam fragment Biuletynu RPO, 2011, nr 1, ISSN 0860-7958 .  Istotna jest zawarta w tym fragmencie odpowiedź Ministra Pracy i Polityki Społecznej, w której wyjaśnia on, że:
"Podczas gdy poprzednio emerytura stanowiła ekwiwalent utraconych zarobków, to obecnie emerytura jest traktowana jak oszczędności ubezpieczonego przeznaczone na starość. Jeżeli zatem emerytura jest korzystaniem z własnych oszczędności, to powinna ona być wypłacana bez żadnych ograniczeń, w szczególności bez względu na kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia. Jedynym warunkiem nabycia prawa do emerytury i jej wypłaty jest tylko osiągnięcie ustawowego, pełnego wieku emerytalnego."
Jest to wypowiedź z 2010 r. a więc późniejsza niż wyrok TK z dnia 7 lutego 2006 r. sygn. akt SK 45/04 w którym Trybunał oparł się na ocenie zgodnie z którą:
" Nie ulega wątpliwości, że celem wprowadzonego przepisu jest tworzenie nowych
miejsc pracy. Wprowadzone rozwiązanie ma zachęcać osoby, które osiągnęły wiek
emerytalny, do rozwiązania stosunku pracy, a tym samym do definitywnego zwolnienia
miejsca pracy dla osób młodszych. Kwestionowana regulacja ma zatem służyć realizacji
konstytucyjnych zadań państwa". 
Badany przez Trybunał przepis, a to: art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uzasadniony był więc zdaniem Trybunału całkowicie odmiennym niż obecnie otoczeniu prawnym i faktycznym. Skoro ustawodawca zmierza do przedłużenia okresu zatrudnienia do 67 lat dla obu płci to uzasadnieniem ratio legis obecnie obowiązującego przepisu 
art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie może być: " tworzenie nowych
miejsc pracy." oraz "zachęcanie osób, które osiągnęły wiek emerytalny, do rozwiązania stosunku pracy, a tym samym do definitywnego zwolnienia miejsca pracy dla osób młodszych".
Odpowiedź ministra dla RPO musi być traktowana jako publicznie złożone zapewnienie że: " Jeżeli zatem emerytura jest korzystaniem z własnych oszczędności, to powinna ona być wypłacana bez żadnych ograniczeń, w szczególności bez względu na kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia" 
łączę wyrazy szacunku, Witold



Ustawa z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw
Tekst pierwotny     Dz. U. z 2010 r. nr 257, poz. 1726
 
 2011.12.30 - bieżący    
zmieniony przez art. 15       Dz. U. z 2011 r. nr 291, poz. 1707

Zmiany z ostatniego Dziennika Ustaw zaznaczono kolorem i kursywą



Art. 6. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 103 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
"1. Prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do emerytów, którzy ukończyli 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), z zastrzeżeniem art. 103a.";
2) po art. 103 dodaje się art. 103a w brzmieniu:
"Art. 103a. Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.".
Art. 28. Do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy, o której mowa w art. 6, oraz ustawy, o której mowa w art. 18, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się, poczynając od dnia 1 października 2011 r.

5 komentarzy:

  1. Z całym szacunkiem, ale wg mnie dawny art. 103 ust.2a „zachęcał” do zwolnienia miejsca pracy młodym osoby w wieku 60-65 tak samo, jak będzie „zachęcał” (i już to czyni) obecny art. 103a – tyle, że osoby w wieku 60-67 lat. Jakaś różnica? Chyba tylko w cyferkach...

    A co do słów b. min. Fedak zawartych w urzędowej korespondencji z RPO – to przecież w końcu Prezydent też publicznie zapewnił, że z własnej inicjatywy zrobi porządek ze świeżo uchwalonym art. 103a. Po czym zmienił zdanie tak, jak wcześniej p. Fedak...
    No i co? No i nic!

    Pzdr :)
    Sławek

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wyrok TK z dnia 7 lutego 2006 r. sygn. akt SK 45/04 został oparty na przesłance "zachęcania do zwolnienia miejsc pracy". Zapewnienie miejsc pracy ludziom młody było , zdaniem TK, wartością konstytucyjną ważniejszą od ochrony praw nabytych emerytów. Przesłanka ta odpada po planowanym wydłużeniu wieku emerytalnego uzasadnianym przez administrację koniecznością zatrzymania emerytów na rynku pracy. Ergo, TK chcąc utrzymać skarżony przepis musi znaleźć inną wartość konstytucyjną do ochrony, ważniejszą niż ochrona praw nabytych emerytów.

      Usuń
  2. Dzisiaj otrzymałam obszerną odpowiedź od RPO, na końcu której zamieszczono zdanie: "...RPO nie znajduje podstaw do zakwestionowania art.103a....przez skierowanie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego...". A przecież w ubiegłym roku pisali zupełnie coś innego. Ciekawe ?!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W ubiegłym roku RPO uznała, że została przekonana przez ministra o konstytucyjności zawieszania prawa do emerytury wobec osób pracujących, pobierających emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący i sprawa została przez nią "odfajkowana". Obecnie nikt nie zastanawiał się już czym różni się tamta sprawa od obecnej i kiedy wpłynęło pismo proszące o zajęcie się sprawą pozornie identyczną jak poprzednia zespół prawników RPO (bo przecież nie ona sama) skoncentrował się na uzasadnieniu konstytucyjności obecnej nowelizacji.

      Usuń
  3. Dzisiaj skończyłam 55 lat i też chcę pobierać wcześniejszą emeryturę i pracować!

    OdpowiedzUsuń