UZASADNIENIE
I
1. Sąd Okręgowy w Szczecinie – Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej: pytający sąd), na podstawie postanowienia z 25 sierpnia 2016 r. (sygn. akt VI U 439/16), przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, czy art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887, ze zm.; dalej: ustawa o FUS) w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do tzw. wcześniejszej emerytury na podstawie art. 46 i art. 50 ustawy o FUS, jest zgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji.
1.1. Pytanie prawne sformułowano w toku rozpoznania sprawy dotyczącej ubezpieczonej, która odwołała się do pytającego sądu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) określającej wysokość przysługującego jej świadczenia emerytalnego. Ubezpieczona podniosła w odwołaniu, że brak jest podstaw, aby przy obliczaniu wysokości przysługującej jej emerytury powszechnej (symbol ENP) dokonywać potrącenia wartości kwot pobranych przez nią uprzednio świadczeń z tytułu tzw. wcześniejszej emerytury (symbol E).
Okoliczności rozpatrywanej sprawy przedstawiały się w następujący sposób: Ubezpieczona urodziła się 21 grudnia 1953 r. W grudniu 2008 r. osiągnęła wiek 55 lat umożliwiający jej – na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 46 ustawy o FUS – przejście na tzw. wcześniejszą emeryturę. Decyzją z 19 grudnia 2008 r. ZUS przyznał ubezpieczonej prawo do wypłaty tego świadczenia. Ubezpieczona zarówno przed grudniem 2008 r., jak i w późniejszym terminie, wykonywała pracę na rzecz różnych podmiotów i z tego tytułu podlegała ubezpieczeniom społecznym. W grudniu 2013 r. ubezpieczona osiągnęła powszechny wiek emerytalny (60 lat). Początkowo w kwietniu 2014 r., następnie w kwietniu 2016 r. ZUS przyznał ubezpieczonej emeryturę powszechną, wyliczając jej wysokość w taki sposób, że podstawę obliczenia emerytury pomniejszono – zgodnie z brzmieniem ustawy o FUS, obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. – o kwotę świadczeń pobranych uprzednio przez ubezpieczoną w ramach tzw. wcześniejszej emerytury. Jednocześnie z uwagi na to, że w wypadku ubezpieczonej zachodził zbieg prawa do dwóch świadczeń emerytalnych, a więc tzw. wcześniejszej emerytury oraz emerytury powszechnej, ZUS, działając na podstawie art. 95 ust. 1 ustawy o FUS, kontynuował wypłatę tzw. wcześniejszej emerytury. Świadczenie to przysługiwało bowiem w wyższej wysokości (1450,64 zł) niż wyliczona przez ZUS wysokość emerytury powszechnej (1018, 94 zł).
1.2. Pytający sąd zaznaczył, że 1 stycznia 2013 r. weszły w życie zmiany wprowadzone ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637; dalej: ustawa nowelizująca). Zgodnie z art. 1 pkt 6 lit. b ustawy nowelizującej, do art. 25 ustawy o FUS wprowadzono ust. 1a-1c. W nowym art. 25 ust. 1b ustawy o FUS zawarto zmodyfikowaną regułę obliczania emerytury przysługującej ubezpieczonym w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. W myśl nowych zasad wysokość tego świadczenia, stanowiącą waloryzowane składki na ubezpieczenie oraz zwaloryzowany kapitał początkowy, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot już pobranych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. W efekcie sytuacja prawna osób, które – jak ubezpieczona – uzyskały przed 1 stycznia 2013 r. prawo do tzw. wcześniejszej emerytury, ale do tego momentu nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, uległa zmianie. Polegała ona na tym, że w momencie przechodzenia na tzw. wcześniejszą emeryturę obowiązywały inne reguły ustalania wysokości przyszłej emerytury powszechnej. Reguły te zmieniono od 1 stycznia 2013 r., ponieważ od tego momentu ustawodawca wprowadził mechanizm potrącania kwot pobranych już świadczeń emerytalnych przy ustalaniu kwoty świadczenia przysługującego po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.
Zarzut sformułowany przez pytający sąd wobec art. 25 ust. 1b ustawy o FUS dotyczy naruszenia przez ten przepis zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i prawa (art. 2 Konstytucji). W ocenie sądu, osoby, które – jak ubezpieczona – zdecydowały się przejść na tzw. wcześniejszą emeryturę, nie wiedziały, że taka decyzja zaważy w przyszłości na wysokości należnej im emerytury powszechnej. Wejście w życie zmian przewidzianych w ustawie nowelizującej spowodowało pomniejszenie wysokości ich przyszłej emerytury, ale tego faktu nie mogły one przewidzieć, korzystając z możliwości pobierania świadczeń w ramach tzw. wcześniejszej emerytury. Osoby te nie miały możliwości rozstrzygnięcia, czy bardziej korzystne byłoby dla nich przejście na tzw. wcześniejszą emeryturę, z zastrzeżeniem, że będzie to miało wpływ na wysokość emerytury powszechnej, czy też względniejsza byłaby rezygnacja z tej możliwości po to, aby ich przyszła emerytura po uzyskaniu powszechnego wieku emerytalnego była wyższa. Gdyby ubezpieczeni wiedzieli, że nastąpi zmiana stanu prawnego, mogliby podjąć inną decyzję.
Zdaniem sądu, ustawodawca miał prawo zmienić reguły ustalania kwot emerytury powszechnej, w tym także wprowadzić rozwiązania, które zniechęcą potencjalnych uprawnionych do korzystania z prawa do tzw. wcześniejszej emerytury. Skoro jednak nie posłużył się techniką przepisów przejściowych, to zmiana wynikająca z nowego art. 25 ust. 1b ustawy o FUS miała dla ubezpieczonych charakter nagły i niespodziewany, przez co naruszyła zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę bezpieczeństwa prawnego jednostki (art. 2 Konstytucji).
1.3. Odrębny zarzut sformułowany w pytaniu prawnym dotyczył naruszenia zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Sąd wskazał, że wszystkie kobiety urodzone nie wcześniej niż 1 stycznia 1949 r. i nie później niż 31 grudnia 1953 r. należą do tej samej grupy podmiotów podobnych i powinny być traktowane przez ustawodawcę w ten sam sposób. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o FUS kobiety urodzone w tym okresie miały bowiem prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę. Warunkiem tego było nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego (OFE) albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa oraz spełnienie – do 31 grudnia 2008 r. – przesłanek uzyskania emerytury, określonych m.in. w art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o FUS. Przesłanką było osiągnięcie wieku 55 lat i legitymowanie się co najmniej 30-letnim okresem składkowym i nieskładkowym albo legitymowanie się co najmniej 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym w sytuacji, w której kobieta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.
Sąd wskazał, że wprowadzenie kwestionowanego art. 25 ust. 1b ustawy o FUS miało zastosowanie wyłącznie do tych przechodzących na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 46 ust. 1 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o FUS kobiet, które urodziły się w 1953 r. Tylko bowiem do tej grupy kobiet odnosiły się wprowadzone w ustawie nowelizującej nowe zasady ustalania kwot emerytury powszechnej, z potrąceniem pobranych uprzednio kwot świadczeń z tytułu tzw. wcześniejszej emerytury. Ponieważ zasady te weszły w życie od 1 stycznia 2013 r., nie miały zastosowania do kobiet korzystających z prawa do tzw. wcześniejszej emerytury, urodzonych między 1 stycznia 1949 r. a 31 grudnia 1952 r. Osoby te osiągnęły bowiem powszechny wiek emerytalny do końca 2012 r., a przez to ustalanie kwoty przysługującego im z tego tytułu świadczenia emerytalnego następowało bez – wynikającej z art. 25 ust. 1b ustawy o FUS – zasady potrącenia.
Jak podsumowuje pytający sąd, wprowadzenie art. 25 ust. 1b ustawy o FUS pozbawiło ubezpieczonych urodzonych w 1953 r. możliwości nabycia prawa do emerytury powszechnej w wysokości niepomniejszonej o kwoty wcześniej pobranych świadczeń. Taką możliwość utrzymano natomiast w odniesieniu do ubezpieczonych urodzonych między 1 stycznia 1949 r. a 31 grudnia 1952 r. Na tej podstawie sąd stwierdził, że kwestionowany art. 25 ust. 1b ustawy o FUS narusza zasadę równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji.
1.4. Ostatni zarzut sformułowany przez pytający sąd wskazuje na naruszenie art. 67 ust. 1 Konstytucji. Sąd stwierdził, że ustawodawca, dokonując wyboru kryteriów przyznawania świadczeń emerytalnych, musi uwzględniać obowiązywanie zasad konstytucyjnych, w tym zasady zaufania obywateli do państwa i prawa. Naruszenie tych zasad wynikające – jak wskazuje sąd – z posłużenia się przez ustawodawcę nowym art. 25 ust. 1b ustawy o FUS, uzasadnia jednocześnie zarzut naruszenia art. 67 ust. 1 Konstytucji. Sąd zaznaczył również, że wprowadzenie nowych zasad obliczania kwot emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego spowodowało, że przyznanie prawa do tego świadczenia osobom, które skorzystały uprzednio z prawa do przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę, stało się wyłącznie iluzoryczne. Wynika to z tego, że wysokość powszechnego świadczenia emerytalnego, wyliczona z zastosowaniem zasady potrącenia, jest „zazwyczaj – jak pokazuje praktyka sądowa – (…) niższa od świadczenia dotychczas wypłacanego, wobec czego nie dochodzi do faktycznego podjęcia jego wypłaty”. To zaś – w ocenie sądu – uzasadnia zarzut niezgodności art. 25 ust. 1b ustawy o FUS z art. 67 ust. 1 Konstytucji.
2. W piśmie z 23 grudnia 2016 r. stanowisko w sprawie pytania prawnego zajął Rzecznik Praw Obywatelskich. Rzecznik stwierdził, że art. 25b ust. 1 ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do tzw. wcześniejszej emerytury na podstawie art. 46 ustawy o FUS, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Rzecznik stwierdził, że kobiety z rocznika 1953, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły i zrealizowały prawo do wcześniejszej emerytury, „zmuszone zostały, na podstawie art. 25 ust. 1b ustawy o FUS, poddać się nowej, mniej korzystnej dla nich regulacji”. Nie mogły ubiegać się o przyznanie im emerytury powszechnej wedle korzystniejszych zasad obowiązujących przed wejściem w życie ustawy nowelizującej (1 stycznia 2013 r.), ponieważ dopiero po tej dacie osiągnęły powszechny wiek emerytalny.
Rzecznik podkreślił, że wprowadzenie mechanizmu pomniejszania podstawy obliczenia emerytury w wieku powszechnym o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych wcześniej emerytur mieści się w ramach swobody ustawodawcy i nie narusza art. 67 ust. 1 Konstytucji. Wątpliwości konstytucyjne dotyczą wyłącznie tego aspektu działania ustawodawcy, jaki wiązał się z wprowadzeniem rozwiązań, których adresaci prawa nie mogli przewidzieć. Rzecznik zaznaczył, że kobiety z rocznika 1953 nie miały możliwości podjęcia żadnych czynności w odpowiedzi na zmiany wprowadzone ustawą nowelizującą. Nie można wykluczyć – jak wskazuje Rzecznik – że „gdyby ustawodawca poinformował w stosownym czasie o zmianie przepisów (…) to być może kobiety z rocznika 1953 nie skorzystałyby z prawa do wcześniejszej emerytury i kontynuując zatrudnienie lub inną działalność podlegającą ubezpieczeniom społecznym zachowałyby możliwość uzyskania wyższego świadczenia”. Ustawodawca nie zapewnił tej grupie ubezpieczonych należytej realizacji uprawnień nabytych na podstawie poprzednich przepisów. W efekcie osoby te zostały narażone na prawne skutki, których nie mogły przewidzieć w momencie podejmowania decyzji o skorzystaniu z prawa do wcześniejszej emerytury. To świadczy – w ocenie Rzecznika – o niezgodności kwestionowanego art. 25 ust. 1b ustawy o FUS z zasadą zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji).
Rzecznik stwierdził także, że kwestionowany art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do tzw. wcześniejszej emerytury, narusza zasadę równego traktowania w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego. Zdaniem Rzecznika, wszystkie kobiety, które skorzystały z możliwości przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę, a następnie nabyły prawo do emerytury powszechnej po ukończeniu odpowiedniego wieku, należą do tej samej grupy podmiotów podobnych, a ich sytuacja prawna powinna być ukształtowana w jednakowy sposób. Wejście w życie ustawy nowelizującej 1 stycznia 2013 r. spowodowało natomiast, że w jednolitej kategorii podmiotów wyodrębniona została grupa kobiet z rocznika 1953. Osoby te zostały potraktowane inaczej w zakresie sposobu ustalania wysokości przyszłego świadczenia z tytułu emerytury przysługującej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Wprowadzenie metody pomniejszania podstawy obliczenia emerytury powszechnej nie miało bowiem zastosowania do pozostałych kobiet realizujących prawo do tzw. wcześniejszej emerytury, urodzonych w latach 1949-1952.
3. Prokurator Generalny w piśmie z 27 września 2017 r. wniósł o stwierdzenie, że:
a) art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 6 czerwca 2012 r. – na podstawie art. 46 tej ustawy – nabyły prawo do wcześniejszej emerytury, o której mowa w art. 29 tej ustawy, jest zgodny z art. 67 ust. 1 Konstytucji oraz jest niezgodny z art. 2 Konstytucji,
b) postępowanie w zakresie kontroli zgodności art. 25 ust. 1b ustawy o FUS z art. 32 ust. 1 Konstytucji podlega umorzeniu, na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072; dalej: otpTK) w związku z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego (Dz. U. poz. 2074; dalej: przepisy wprowadzające), z uwagi na zbędność wydania orzeczenia,
c) w pozostałym zakresie, na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 otpTK w związku z art. 9 ust. 1 przepisów wprowadzających, postępowanie podlega umorzeniu, z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia.
Przed merytorycznym ustosunkowaniem się do przedstawionych zarzutów, Prokurator Generalny podniósł, że wskazanie w pytaniu prawnym sądu jako przedmiotu badania całego art. 25 ust. 1b ustawy o FUS nie spełnia przesłanki funkcjonalnej. Art. 46 ustawy o FUS wymienia kilka świadczeń z dotychczasowego systemu, przysługujących ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., a mianowicie: 1) tzw. wcześniejszą emeryturę (art. 29), 2) emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (art. 32), 3) wcześniejszą emeryturę dla twórców podlegających ubezpieczeniu z tytułu działalności twórczej lub artystycznej (art. 33) oraz 4) emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy górniczej, przysługującą w wypadku niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania emerytury na podstawie art. 50a tej ustawy (art. 39). Natomiast art. 50 ustawy o FUS przyznaje ubezpieczonym pracownikom kolejowym urodzonym w latach 1949-1968 uprawnienie do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40 tej ustawy.
Z przedstawionego stanu faktycznego sprawy zawisłej przed pytającym sądem wynika, że dotyczy ona tylko pomniejszenia podstawy wymiaru emerytury wyliczanej w formule zdefiniowanej składki, o sumę pobranych przez ubezpieczoną kwot wcześniejszej emerytury, do której nabyła ona prawo na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy o FUS. Sprawa ta nie dotyczy więc problemu pomniejszenia podstawy wymiaru emerytury o pobrane przez ubezpieczonego kwoty pozostałych świadczeń, wymienionych w art. 46 ust. 1 ustawy o FUS. Dlatego też badaniu merytorycznemu może podlegać art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. – na podstawie art. 46 tej ustawy – nabyły prawo do wcześniejszej emerytury, o której mowa w art. 29 tej ustawy. W pozostałym zakresie postępowanie podlega umorzeniu, z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia.
Po przeanalizowaniu uregulowań prawnych dotyczących sytuacji osób urodzonych w 1953 r., Prokurator Generalny wskazał, że Sąd Okręgowy w Szczecinie, zarzucając art. 25 ust. 1b ustawy o FUS naruszenie art. 67 ust. 1 Konstytucji, nie wykazał, że pomniejszenie podstawy wymiaru emerytury zwykłej o sumę kwot pobranych wcześniejszych emerytur prowadzi do obniżenia kwoty tego świadczenia do takiej wysokości, która uzasadniałaby stwierdzenie, że naruszona została istota prawa do zabezpieczenia społecznego. Pytający sąd ograniczył swoją argumentację wyłącznie do porównania wysokości obu tych świadczeń i stwierdzenia, że w większości wypadków wysokość emerytury zwykłej jest niższa niż dotychczas pobieranego świadczenia.
Prokurator Generalny zauważył również, że nie w każdym wypadku kwota emerytury z nowego sytemu (nawet bez uwzględnienia pomniejszeń podstawy wymiaru, o których mowa w art. 25 ust. 1b ustawy o FUS) zostałaby ustalona w wyższej wysokości niż kwota wcześniejszej emerytury, wyliczanej na podstawie art. 53 ustawy o FUS. Na wysokość pierwszej z wymienionych emerytur wpływ ma tylko wielkość zgromadzonego kapitału w całym okresie aktywności zarodowej (w tym kapitału początkowego) oraz wiek ubezpieczonego, w dniu złożenia wniosku o ustalenie prawa do emerytury. Natomiast na wysokość emerytury z sytemu dotychczasowego, w tym wcześniejszej emerytury, składa się wiele czynników (jak np. wysokość kwoty bazowej, długość okresów składkowych i nieskładkowych, wysokość zarobków w wybranym przez ubezpieczonego okresie i obliczany w procentach tzw. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru). Nie można więc wykluczyć, że wysokość wcześniejszej emerytury, również pobieranej przez kobietę urodzoną w 1953 r., będzie wyższa niż wysokość emerytury zwykłej, nawet bez uwzględnienia treści art. 25 ust. 1b ustawy o FUS.
Podkreślił ponadto, że ustawa emerytalna gwarantuje ubezpieczonym ochronę świadczenia w wyższej wysokości. Z art. 95 ust. 1 ustawy o FUS, wynika bowiem, że w razie zbiegu prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. W sytuacji gdy kwota emerytury wcześniejszej jest wyższa od emerytury zwykłej, ubezpieczonemu wypłacana jest nadal wcześniejsza emerytura. Pytający sąd nie wykazał, że przyjęta w ustawie emerytalnej metoda obliczania wysokości wcześniejszej emerytury (tj. na podstawie art. 53 ustawy o FUS, czyli metody obliczania emerytury zwykłej z systemu dotychczasowego) prowadzi do naruszenia istoty prawa do zabezpieczenia społecznego. Dlatego też Prokurator Generalny nie podzielił poglądu sądu, że art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zaskarżonym zakresie narusza art. 67 ust. 1 Konstytucji.
Prokurator Generalny, zajmując stanowisko odnośnie do zarzutu naruszenia przez zaskarżony przepis zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, przytoczył orzecznictwo TK dotyczące zasad dokonywania przez ustawodawcę zmian w systemie emerytalnym. Wskazał, że dokonywanie zmian nawet na niekorzyść osób ubezpieczonych jest możliwe pod warunkiem, iż nie stanowią one zaskoczenia, którego nie mogły one przewidzieć w momencie przechodzenia na emeryturę.
Ustawa nowelizująca została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 6 czerwca 2012 r. i, zgodnie z jej art. 22, weszła w życie 1 stycznia 2013 r. Nie wszystkie jednak osoby objęte zakresem tego przepisu miały pozostawiony odpowiedni okres dostosowawczy do nowego sposobu wyliczania podstawy wymiaru emerytury zwykłej od 1 stycznia 2013 r. Niekorzystnego obliczania podstawy wymiaru emerytury, tj. z uwzględnieniem art. 25 ust. 1b ustawy o FUS, owa vacatio legis pozwoliła uniknąć jedynie tym osobom, które przed 1 stycznia 2013 r. osiągnęły już wiek emerytalny, wymagany przez art. 24 ustawy o FUS, w brzmieniu obowiązującym przed tą datą. Do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej osoby te nabyły już prawo do emerytury z nowego systemu (art. 100 ust. 1 ustawy o FUS). W okresie vacatio legis mogły również złożyć wniosek o ustalenie prawa do tej emerytury na podstawie przepisów dotychczasowych. Sytuacja taka nie dotyczy jednak kobiet urodzonych w 1953 r., gdyż w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej nie osiągnęły one jeszcze wymaganego wieku emerytalnego. W wypadku gdy pobierały one wcześniejszą emeryturę, a przed 1 stycznia 2013 r. nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, nie mogły się ustrzec niekorzystnego rozwiązania z art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Ponadto kobietom tym nie przysługuje emerytura zwykła ze starego systemu, więc nie mogą one skorzystać z możliwości uzyskania wyższej zwykłej emerytury, choćby z tytułu wzrostu kwoty bazowej (obowiązującej w 2013 r.). Ustawa emerytalna od 2007 r. do 1 stycznia 2013 r. gwarantowała tym kobietom, że po ukończeniu 55. roku życia będą mogły skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury bez negatywnych skutków dla wysokości ich przyszłej emerytury zwykłej z systemu zdefiniowanej składki. Dla kobiet urodzonych w 1953 r., pobierających już wcześniejsze emerytury, rozwiązanie z art. 25 ust. 1b ustawy o FUS niewątpliwie było „zaskoczeniem”. Nie mogły też dostosować się do nowej regulacji, gdyż nie miały już możliwości zrzeczenia się prawa do wcześniejszej emerytury.
W związku z powyższym, Prokurator Generalny wniósł o stwierdzenie, że art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 6 czerwca 2012 r. – na podstawie art. 46 tej ustawy – nabyły prawo do wcześniejszej emerytury, o której mowa w art. 29 tejże ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.
W ocenie Prokuratora Generalnego, postępowanie w pozostałym zakresie podlega umorzeniu. Ewentualne stwierdzenie niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 2 Konstytucji czyni zbędnym badanie jego konstytucyjności z pozostałymi wzorcami kontroli.
4. W piśmie z 8 lutego 2018 r. Marszałek Sejmu wniósł o stwierdzenie, że art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy przed 1 stycznia 2013 r., jest zgodny z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego prawa oraz zasadą bezpieczeństwa prawnego, wywodzonymi z art. 2 Konstytucji, a także jest zgodny z art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji.
Marszałek Sejmu najpierw odniósł się do kwestii formalnych i wskazał, że przedmiotem badania merytorycznego może być zaskarżony przepis tylko w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy przed 1 stycznia 2013 r.
Następnie obszernie odniósł się do rozbieżności w orzecznictwie sądowym na gruncie stosowania art. 25 ust. 1b ustawy o FUS.
Wskazał również, że przepis ten był przedmiotem wielokrotnych petycji kierowanych do Sejmu. Na posiedzeniu 25 listopada 2016 r. Sejmowa Komisja do Spraw Petycji, rozpatrzyła podnoszone zarzuty i wystąpiła do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z Dezyderatem nr 21. Podniosła, że ustawa w rozpatrywanym zakresie nie zapewnia jednostce bezpieczeństwa w kontekście umożliwienia racjonalnego planowania przyszłych działań. Ustawa pogarsza istotnie zasady ustalania emerytury dla osób urodzonych w roczniku 1953 oraz osób, które wcześniej nie skorzystały ze swojego prawa. Marszałek Sejmu wskazał, że w związku ze zgłoszonymi petycjami nie podjęto żadnych kroków legislacyjnych, zmierzających do zmiany stanu prawnego.
Odnosząc się do zarzutów pytania prawnego, Marszałek Sejmu wyjaśnił, że stan prawny obowiązujący do wejścia w życie zaskarżonego przepisu umożliwiał zmianę systemu emerytalnego, a więc przejście z systemu zdefiniowanego świadczenia do systemu zdefiniowanej składki bez uwzględnienia okoliczności pobierania świadczenia przez ubezpieczonego wcześniejszej emerytury. Indywidualny kapitał ubezpieczonych nie był pomniejszany o sumę wypłaconych już świadczeń. Osoby objęte tym systemem znajdowały się zatem w korzystniejszej sytuacji niż ubezpieczeni, którzy nie mogli nabyć prawa do emerytury w niższym wieku. Otrzymywali oni świadczenie, a jednocześnie mogli kontynuować swoje zatrudnienie, następnie zaś mieli możliwość przejścia bez żadnych konsekwencji do systemu zdefiniowanej składki i otrzymać emeryturę powszechną w wyższej wysokości. Mogli zatem „konsumować” składki (zgromadzony kapitał) bez żadnych skutków dla wysokości przyszłej emerytury wypłacanej już w „nowym” systemie. Dodatkowo składki przez okres pobierania wcześniejszej emerytury były okresowo waloryzowane.
Ponadto Marszałek Sejmu podkreślił, że świadczenia ustalone na podstawie art. 24 i art. 25 ust. 1 ustawy o FUS mogły być i były – w dłuższym przedziale czasowym – wyższe niż ustalone w systemie zdefiniowanego świadczenia. Zależały bowiem nie od cech podmiotowych uprawnionych i wysokości ich zarobków, ale od samej zmiany systemu finansowania świadczenia. Im później ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę powszechną, tym większą otrzymał emeryturę w systemie zdefiniowanej składki. Zgromadzony bowiem kapitał podlegał stałej waloryzacji, powiększając swoją wartość. Z kolei współczynnik dalszego życia stawał się krótszy, ponieważ decyzja o przejściu na emeryturę powszechną oddalona była w czasie.
Marszałek Sejmu podkreślił także, że mechanizm ten dotyczy osób, które skorzystały z prawa do wcześniejszej emerytury i mają możliwość przejścia z systemu zdefiniowanego świadczenia (art. 53 ustawy o FUS) do systemu zdefiniowanej składki (art. 24 i art. 25 ustawy o FUS). Natomiast ubezpieczeni pobierający emeryturę powszechną, której wysokość ustalona jest na podstawie art. 24 i art. 25 ustawy o FUS, pozbawieni są możliwości zmiany systemu ubezpieczeń i ustalenia wysokości świadczenia na podstawie art. 53 tej ustawy. Dlatego też mechanizm potrącenia wprowadzony zaskarżonym przepisem, w ocenie Marszałka Sejmu, należy postrzegać jako likwidację nieuzasadnionego uprawnienia emerytalnego, sprzecznego z zasadą sprawiedliwości społecznej.
Choć adresaci zaskarżonej normy prawnej nie mogli przygotować się do zmiany prawa, która wpłynęła negatywnie na wysokość ich świadczeń, to z art. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać zasady stałości i niezmienności uprawnień socjalnych. Zgodnie z ukształtowaną linią orzeczniczą TK, ustawodawca może dokonać zmian w prawie, nawet na niekorzyść ich adresatów. Muszą za tym jednak przemawiać ważne argumenty oraz brak arbitralności dokonywanych zmian. Zdaniem Marszałka Sejmu, wynika stąd także, że ustawodawca ma prawo wycofać się z nietrafnych i błędnych rozwiązań prawnych, które noszą cechę nieuzasadnionych przywilejów. Ponadto poziom świadczeń z ubezpieczeń społecznych musi być dostosowany do dostępnych środków finansowych. Państwo musi uwzględniać sytuację gospodarczą i konieczność zapewnienia warunków rozwoju gospodarczego. Ubezpieczony musi się również liczyć z tym, że w warunkach recesji gospodarczej lub niekorzystnych trendów demograficznych, gdy spadają wpływy ze składek ubezpieczeniowych, państwo może być zmuszone zmienić obowiązujące regulacje prawne na niekorzyść, dostosowując zakres realizacji praw socjalnych do warunków ekonomicznych.
Dlatego też, w ocenie Marszałka Sejmu, ubezpieczona nie utraciła prawa do wcześniejszej emerytury ani do emerytury powszechnej. Odebrany jej został jedynie przywilej emerytalny, który nie znajduje odzwierciedlenia ani w składce na ubezpieczenia emerytalne, ani w zgromadzonym kapitale. Istniejący przed nowelizacją stan prawny nie uwzględniał bowiem poniesionych przez FUS wydatków na sfinansowanie wcześniejszej emerytury. Taka sytuacja wymagała radykalnych środków legislacyjnych z pominięciem stopniowego wygaszania nieznajdującego uzasadnienia uprawnienia do przeliczania wysokości świadczenia. Dalsze utrzymywanie tego przywileju godziło, w ocenie Marszałka Sejmu, w zasadę solidaryzmu i powszechności ubezpieczeń społecznych. Przerzucało na FUS całkowity ciężar sfinansowania wcześniejszej emerytury.
W związku z powyższym Marszałek Sejmu wniósł o stwierdzenie, że art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy przed 1 stycznia 2013 r., jest zgodny z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadą bezpieczeństwa prawnego, wywodzonymi z art. 2 Konstytucji.
Marszałek Sejmu nie zgodził się z zarzutem sądu, że zaskarżony przepis narusza konstytucyjną zasadę równości. Wskazał, że przepis ten dotyczy tylko osób, które nie zostały wyróżnione ze względu na wiek (datę urodzenia), lecz ze względu na datę złożenia wniosku o emeryturę powszechną. Ma on więc zastosowanie zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn, pobierających emeryturę wcześniejszą, lecz ubiegających się o emeryturę powszechną po 1 stycznia 2013 r.
Wskazana przez sąd cecha relewantna jest zbyt ogólna i niewystarczająco adekwatna do uchylenia domniemania konstytucyjności zaskarżonego przepisu. Jednakże nawet uznanie kobiet urodzonych w latach 1949-1953 za podmioty podobne nie oznacza naruszenia zasady równości tak długo, jak długo zróżnicowanie ich sytuacji nie okaże się arbitralne. W niniejszej sprawie chodzi o tzw. regulacją graniczną, charakterystyczną dla zmiany prawa świadczeń emerytalnych. Różnicowanie regulacji prawnych różnych grup wiekowych musi być, ze względów praktycznych, określone w sposób ostry, co może wywoływać określone problemy w świetle zasady równości. Jak wskazywał TK, podobieństwo sytuacji „granicznych” nie może jednak automatycznie przesądzać o konieczności podobnego traktowania poszczególnych podmiotów. Rozwiązywanie trudnych dylematów z tym związanych należy do ustawodawcy.
Jak wyjaśnił Marszałek Sejmu, dalsze utrzymywanie takiego przywileju nie znajdowało aprobaty w świetle zasady równości i zasady sprawiedliwości społecznej. Ustawodawca wprowadził instytucję potrącenia, która pozwala na zachowanie należnej równowagi między kapitałem zgromadzonym i kapitałem „skonsumowanym” przez ubezpieczonego. Ponadto zachowuje równowagę pomiędzy interesem prywatnym ubezpieczonego a interesem FUS (publicznym), z którego wypłacane są świadczenia emerytalne. Dlatego też wprowadzenie instytucji potrącenia nie może być uznane za działanie całkowicie arbitralne i pozbawione uzasadnienia.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 67 ust. 1 Konstytucji, Marszałek Sejmu podniósł, że miałoby ono miejsce dopiero wtedy, gdyby instytucja potrącenia prowadziła do naruszenia istoty prawa do zabezpieczenia społecznego. Natomiast istota konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego polega na zagwarantowaniu minimalnego poziomu świadczeń osobom, które osiągnęły wiek emerytalny i zaprzestały w związku z tym aktywności zawodowej. Podkreślił, że wcześniejsza emerytura nie jest świadczeniem ani częściowym, ani też pomostowym. Nie ma charakteru czasowego, a więc nie ustaje wraz z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Jest świadczeniem alternatywnym wobec emerytury w powszechnym wieku. Jego wysokość jest ustalana na podstawie art. 53 ustawy o FUS, który ma zastosowanie, do wszystkich emerytur wypłacanych w „starym” systemie. Nie ulega zmniejszeniu z racji niższego wieku i podlega tym samym zasadom waloryzacji. Dlatego też Marszałek Sejmu nie zgodził się z pytającym sądem, że ubezpieczona została pozbawiona konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego.
Art. 67 Konstytucji wiąże zabezpieczenie społeczne z ryzykiem osiągnięcia wieku emerytalnego. Z tego prawa ubezpieczona skorzystała, przechodząc w 2008 r. na wcześniejszą emeryturę. W stanie prawnym obowiązującym w dniu złożenia przez nią wniosku o tę emeryturę, osiągnęła jeden z dwóch alternatywnych wieków emerytalnych, tj. ukończone 55 lat. Powołując się na orzecznictwo Trybunału, Marszałek Sejmu wskazał, że przy kształtowaniu zakresu prawa do ubezpieczenia społecznego ustawodawca musi uwzględnić wynikający bezpośrednio z zasady sprawiedliwości społecznej postulat zachowania słusznych, sprawiedliwych proporcji pomiędzy wielkością emerytury a długością okresu aktywności zawodowej oraz dochody osiągane w ramach tej aktywności. Zaskarżony przepis tę proporcję przywraca, ponieważ uwzględnia okres „konsumowania” składek. Zachowuje też więź pomiędzy udziałem ubezpieczonego w FUS a wysokością należnego z tego tytułu świadczenia. Marszałek Sejmu zwrócił także uwagę na możliwość ponownego przeliczenia emerytury, jeżeli ubezpieczeni nadal wykonywali pracę zarobkową.
W związku z powyższym Marszałek Sejmu wniósł o stwierdzenie, że art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w zakresie, w jakim ma zastosowanie do urodzonych w 1953 r. kobiet, które nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy przed 1 stycznia 2013 r., jest zgodny z art. 67 ust. 1 Konstytucji.
5. Pismem z 27 września 2018 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego zwróciła się do Prezesa Rady Ministrów o przedstawienie przewidzianej w art. 65 ust. 1 otpTK opinii, czy orzeczenie Trybunału może wywołać skutki wiążące się z nakładami finansowymi nieprzewidzianymi w ustawie budżetowej.
Prezes Rady Ministrów nie przedstawił opinii w tej sprawie. Wniósł natomiast o przedłużenie terminu z uwagi na konieczność zakończenia prac nad ustawą budżetową.
W odpowiedzi na kolejne pismo przewodniczącego składu orzekającego z 16 stycznia 2019 r., Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowała, że liczba kobiet urodzonych w 1953 r., które w grudniu 2018 r. pobierały emerytury według starych zasad wypłacane przez ZUS wynosiła 136,6 tys. Wskazała, że szacunkowy koszt wypłaty emerytur dla tych kobiet według starych zasad po waloryzacji od 1 marca 2019 r. wynosi 3697,4 mln zł. Natomiast roczny koszt zmiany sytuacji prawnej, polegającej na wprowadzeniu możliwości obliczenia dla kobiet urodzonych w 1953 r. emerytury według nowych zasad bez pomniejszania podstawy obliczania emerytury o sumę kwot pobranych wcześniejszych emerytur, wyniósłby 1016,8 mln zł.
II
Na rozprawie w imieniu sądu pytającego nikt się nie stawił. Pozostali uczestnicy postępowania podtrzymali stanowiska wyrażone w pismach uprzednio przesłanych do Trybunału.
III
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Przedmiot pytania prawnego.
1.1. Przedmiotem pytania prawnego jest art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270, ze zm.; dalej: ustawa o FUS). Kwestionowany przepis umiejscowiony jest w dziale II, rozdziale 1 ustawy o FUS, dotyczącym zasad przyznawania emerytury ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r.
Art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w brzmieniu zaskarżonym w pytaniu sądu stanowił: „jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191 i 1198, z 2015 r. poz. 357, 1268 i 1418 oraz z 2016 r. poz. 668), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne”.
Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o FUS, ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w kolejnych ustępach tego przepisu (dalej: emerytura powszechna). Stosownie do treści art. 25 ust. 1 ustawy o FUS, podstawę obliczenia emerytury powszechnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.
1.2. Zakres przedmiotowy sformułowany w petitum pytania prawnego budzi pewne wątpliwości z punktu widzenia warunków formalnych pytania prawnego.
Jak wynika z art. 193 Konstytucji, każdy sąd może przedstawić Trybunałowi pytanie prawne, w którym żąda zbadania zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: otpTK), rozwijając regulację konstytucyjną, określa warunki formalne, którym powinno odpowiadać pytanie prawne (art. 52 otpTK).
Z przepisu tego wynika, że pytanie prawne musi spełniać trzy przesłanki: przesłankę podmiotową (określenie podmiotu uprawnionego do zainicjowania postępowania), przesłankę przedmiotową (zdefiniowanie przedmiotu i wzorca kontroli), przesłankę funkcjonalną (wskazanie na związek pytania prawnego sądu z zawisłą przed tym sądem sprawą i zależność rozstrzygnięcia tej sprawy od orzeczenia TK). Niespełnienie przesłanek wymaganych podczas kontroli konkretnej powoduje przeszkodę formalną przeprowadzenia pełnej, merytorycznej kontroli konstytucyjności zaskarżonych norm i skutkuje umorzeniem postępowania z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku.
W niniejszej sprawie spełniona została przesłanka podmiotowa – pytanie prawne zostało skierowane przez Sąd Okręgowy w Szczecinie. Wskazane zostały również przepisy stanowiące przedmiot zaskarżenia oraz konstytucyjne wzorce kontroli. Pewne wątpliwości budzi natomiast spełnienie przesłanki funkcjonalnej. Przedmiotem pytania prawnego może być bowiem tylko taki przepis, którego wyeliminowanie z porządku prawnego w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego wywrze wpływ na treść rozstrzygnięcia sprawy, w związku z którą przedstawiono pytanie prawne (zob. postanowienie TK z 20 listopada 2008 r., sygn. P 18/08, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 168 i powołane tam orzeczenia). Przy czym sąd ma obowiązek wskazania, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie prawne może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie zostało przedstawione (art. 52 ust. 2 pkt. 5 otpTK).
Pytający sąd podniósł, że odpowiedź udzielona przez Trybunał Konstytucyjny będzie miała bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Jeżeli zaskarżony przepis zostanie uznany za zgodny z Konstytucją, koniecznym będzie uznanie, że decyzja organu rentowego odpowiada prawu, a co za tym idzie – oddalenie odwołania ubezpieczonej. Jeśli natomiast przywoływane regulacje prawne zostaną uznane za niezgodne z Konstytucją, konieczna będzie zmiana zaskarżonej decyzji poprzez wyliczenie wysokości świadczenia emerytalnego ubezpieczonej na zasadach obowiązujących przed wejściem w życie budzącego wątpliwości przepisu.
W świetle powyższego należy zauważyć, że pytanie prawne dotyczy przepisu ustanawiającego sposób obliczania podstawy emerytury powszechnej w odniesieniu do wszystkich osób, które pobrały już emeryturę na podstawie wymienionych w tym przepisie, szczegółowych unormowań ustawy o FUS. Chodzi tu o unormowania wprowadzające wyjątek od zasady ogólnej, w myśl której uzyskanie prawa do emerytury następuje z chwilą osiągnięcia wieku określonego w art. 24 ustawy o FUS. Wyjątki wspomniane w art. 25 ustawy o FUS dotyczą: emerytury częściowej (art. 26b ustawy o FUS), wcześniejszej emerytury (art. 46 ustawy o FUS), emerytury kolejowej (art. 50 ustawy o FUS), emerytury górniczej (art. 50a i art. 50e ustawy o FUS), emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (art. 184 ustawy o FUS), jak również emerytury nauczycielskiej (art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, Dz. U. z 2016 poz. 1379, ze zm.) oraz emerytury górniczej (art. 34 lub w art. 48 i art. 49 ustawy o FUS, w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 2006 r.).
Pytający sąd kwestionuje art. 25 ust. 1b ustawy o FUS wyłącznie w odniesieniu do kobiet urodzonych w 1953 r., które nabyły prawo do emerytury przewidzianej w art. 46 ustawy o FUS. Trybunał stwierdza, że w petitum pytania prawnego powołano również art. 50 ustawy o FUS, ale stan faktyczny sprawy zawisłej przed pytającym sądem wskazuje, że nie dotyczy ona uprawnień z tytułu emerytury kolejowej. Z tego względu kwestionowany art. 25 ust. 1b ustawy o FUS został poddany kontroli konstytucyjności wyłącznie w odniesieniu do ubezpieczonej urodzonej w 1953 r., która nabyła i zrealizowała prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy o FUS.
Przywołany art. 46 ustawy o FUS przewiduje szczególny rodzaj emerytury. Zgodnie z tym przepisem oraz w związku z art. 29 ustawy o FUS, osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. miały możliwość przejścia na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Osoby takie musiały spełnić przesłankę wieku (dla kobiety 55 lat) oraz odpowiedniego okresu składkowego i nieskładkowego (co najmniej 30 lat albo 20 lat przy uznaniu danej osoby za całkowicie niezdolną do pracy). Wymogiem ustawowym było spełnienie wskazanych przesłanek do 31 grudnia 2008 r. oraz – dodatkowo – nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
Wątpliwości konstytucyjne sformułowane w pytaniu prawnym dotyczą ustawowego mechanizmu ustalania podstawy emerytury przysługującej po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 25 ust. 1 ustawy o FUS, podstawę jej obliczenia stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie ubezpieczonego, prowadzonym przez ZUS. Zasada ta podlega modyfikacji w odniesieniu do ubezpieczonych, którzy przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego pobierali jedno ze świadczeń emerytalnych przewidzianych w ustawie emerytalnej. W takim wypadku – zgodnie z kwestionowanym w pytaniu prawnym art. 25 ust. 1b ustawy o FUS – podstawę obliczenia emerytury ustaloną zgodnie z zasadą ogólną pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. To znaczy, że wątpliwości pytającego sądu dotyczą szczególnego mechanizmu ustawowego obliczania podstawy emerytury powszechnej z potrąceniem łącznej sumy świadczeń emerytalnych pobranych przez ubezpieczoną osobę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.
W pozostałym zakresie Trybunał postanowił umorzyć postępowanie.
1.3. W świetle linii orzeczniczej sądów powszechnych, jaka ukształtowała się w związku z wejściem w życie zaskarżonego przepisu, należało rozważyć, czy pytanie prawne nie dotyczy w istocie stosowania prawa. Trybunał Konstytucyjny nie jest uprawniony do orzekania w tym zakresie. Wprowadzenie art. 25 ust. 1b ustawy o FUS wywołało szereg wątpliwości na tle różnorodnych sytuacji faktycznych. Najwięcej problemów wiązało się z rozstrzygnięciem spraw osób, które spełniły wszystkie przesłanki uzyskania emerytury powszechnej do końca grudnia 2012 r., jednakże z wnioskiem o jej ustalenie wystąpiły po 1 stycznia 2013 r. Orzecznictwo sądów w tej kwestii było podzielone. Niektóre sądy przyjmowały, że samo spełnienie się przesłanek warunkujących prawo do świadczenia in abstracto nie stanowi podstawy do wypłaty świadczenia. Podstawę taką stanowi dopiero złożenie wniosku o świadczenie. Powoduje on obowiązek jego wypłaty. Ocena spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczenia następuje według przesłanek warunkujących nabycie tego prawa obowiązujących w dniu spełnienia ostatniej przesłanki. Natomiast określenie wysokości świadczenia związane jest z dniem złożenia wniosku (zob. np. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 26 stycznia 2017 r., sygn. akt VIII U 1293/16, wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z 20 kwietnia 2017 r., sygn. akt III U 81/17; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 8 lutego 2017 r., sygn. akt III AUa 767/16). Inne natomiast stały na stanowisku, że potrącenie nie ma zastosowania wobec ubezpieczonych, którzy osiągnęli wiek emerytalny przed 1 stycznia 2013 r., bowiem zostało ono wprowadzone po nabyciu in abstracto prawa do emerytury. Uznawały, że złożenie wniosku nie jest warunkiem powstania prawa do świadczenia i decyduje jedynie o jego wypłacie (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 8 października 2015 r., sygn. akt III AUa 970/14, Lex nr 2006042).
Przypomnieć należy, że w kwestii tej wypowiedział się również TK w sprawie o sygn. P 11/14 (postanowienie z 3 listopada 2015 r., OTK ZU nr 10/A/2015, poz. 167). Wprawdzie Trybunał umorzył postępowanie w sprawie, podkreślił jednak, że ustawa emerytalna w art. 100 ust. 1 i art. 129 ust. 1 wyraźnie rozróżnia moment powstania prawa do emerytury i moment wypłaty świadczenia. Wskazał, że prawo do emerytury ustala się na dzień spełnienia warunków powstania prawa do tego świadczenia, bez względu na dzień złożenia wniosku. Przesądza to o zachowaniu przez zainteresowanego nabytych ex lege uprawnień w razie niekorzystnej zmiany stanu prawnego. Takie stanowisko pozostaje w zgodzie z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych. Rozumowanie przeciwne, tj. przyjmujące, że wniosek o świadczenie emerytalne podlega rozpoznaniu według stanu prawnego obowiązującego w dniu jego złożenia, wobec tych ubezpieczonych, którzy nabyli określone uprawnienie ex lege i nie złożyli wniosku, a późniejsza, niekorzystna zmiana treści norm prawnych uniemożliwia domaganie się wydania decyzji ustalającej prawo do świadczenia na podstawie przepisów prawa dawnego, powodowałoby skutek retrospektywny. Następowałaby zmiana prawnej kwalifikacji stanów faktycznych rozpoczętych i zrealizowanych pod rządami prawa dawnego, a trwających w chwili zmiany prawa. Doszłoby tym samym do naruszenia prawa nabytego w starym reżimie prawnym.
Sądy powszechne w wielu wypadkach odmawiały posłużenia się wykładnią prokonstytucyjną tego przepisu dokonaną przez TK, podnosząc, że postanowienie o umorzeniu nie ma mocy wiążącej.
Powyższe rozbieżności w orzecznictwie sądowym zostały usunięte uchwałą SN z 19 października 2017 r. (sygn. akt III UZP 6/17, Lex nr 2374973). Zgodnie z rozstrzygnięciem SN, art. 25 ust. 1b ustawy o FUS ma zastosowanie do wszystkich spraw zainicjowanych wnioskami złożonymi po 1 stycznia 2013 r. bez względu na datę powstania prawa do emerytury powszechnej. W uchwale SN wskazał, że do naruszenia prawa nabytego przez nowe prawo o skutku retrospektywnym, miałoby miejsce wówczas, gdyby prawo to formułowało np. nowe, dodatkowe przesłanki nabycia prawa do emerytury lub też modyfikowało istniejące, np. wprowadzając wymaganie wyższego wieku lub dłuższego stażu. Czym innym jest natomiast prawo do emerytury nabyte na mocy art. 100 ustawy o FUS, czym innym zaś prawo do określonej wysokości świadczenia. Zostaje ona ustalona w decyzji organu rentowego. Zasada ustawowej gwarancji oznacza bowiem, że parametry i sposób ustalania wysokości świadczenia uregulowane są ustawowo (mogą zatem podlegać zmianom), a organ rentowy jest związany przepisami ustawy i nie może z ich pominięciem ustalić wysokości świadczenia. Oznacza to, że ochronie konstytucyjnej podlega nabyte niezrealizowane prawo do emerytury (obejmujące warunki nabycia tego prawa: wiek, staż itp.) od momentu jego nabycia z mocy prawa, natomiast prawo do emerytury w określonej wysokości powstaje dopiero w momencie ustalenia tej wysokości w związku ze złożeniem przez osobę uprawnioną stosownego wniosku (prawo nabyte realizowane).
W związku z rozumieniem art. 25 ust. 1b ustawy o FUS nadanym przez Sąd Najwyższy można wyodrębnić trzy grupy ubezpieczonych urodzonych w latach 1949-1968. Pierwsza grupa obejmuje osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę w wieku 55 lat i uzyskały powszechny wiek emerytalny do końca 2012 r. oraz złożyły wniosek o ustalenie emerytury przed 1 stycznia 2013 r. Drugą grupę stanowią osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę i uzyskały powszechny wiek emerytalny przed końcem 2012 r., lecz z wnioskiem o ustalenie emerytury wystąpiły dopiero po 1 stycznia 2013 r. Trzecia grupa to osoby, które pobierały wcześniejszą emeryturę, ale powszechny wiek emerytalny uzyskały po 1 stycznia 2013 r. i po tym terminie wystąpiły z wnioskiem o ustalenie emerytury.
Do grupy pierwszej nie znajduje zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Zakresem tego przepisu, w świetle uchwały SN, objęte zostały natomiast osoby z grupy drugiej i trzeciej.
Z uwagi na to, że sama uchwała SN, nie odnosi się bezpośrednio do stanu faktycznego w sprawie, w związku z którą sąd zwrócił się z pytaniem prawnym, nie można przyjąć, że mamy do czynienia z kwestionowaniem przez ten sąd stosowania prawa. Ubezpieczona, której sprawa rozpoznawana była przez pytający sąd, przeszła na wcześniejszą emeryturę i spełniła warunki jej uzyskania w ustawowym terminie, tj. do końca 2008 r., jednakże wiek emerytalny do ustalenia emerytury powszechnej uzyskała dopiero po 1 stycznia 2013 r., a więc po wejściu w życie art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Po tym terminie złożyła również wniosek o ustalenie emerytury.
1.4. Pytanie prawne zostało sformułowane podczas rozpatrywania odwołania od decyzji ZUS określającej wysokość emerytury powszechnej w stosunku do ubezpieczonej, która pobierała uprzednio emeryturę przewidzianą w art. 46 w związku z art. 29 ustawy o FUS (dalej: wcześniejsza emerytura). Spór toczący się przed sądem nie dotyczy samego sposobu obliczenia podstawy emerytury przez ZUS, ale dopuszczalności zastosowania – w tym zakresie – mechanizmu potrąceń, o którym mowa w kwestionowanym art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Zastosowanie tego mechanizmu w odniesieniu do ubezpieczonej, której dotyczy sprawa tocząca się przed pytającym sądem, spowodowało ustalenie emerytury powszechnej w wysokości niższej niż pobierana przez nią wcześniejsza emerytura.
Istotne znaczenie ma to, że mechanizm ustalania podstawy emerytury powszechnej zgodnie z zasadą przewidzianą w art. 25 ust. 1b ustawy o FUS obowiązuje od 1 stycznia 2013 r. Ma zatem zastosowanie tylko do pewnej grupy kobiet korzystających z wcześniejszej emerytury – urodzonych w 1953 r. Tylko te ubezpieczone, przechodząc na wcześniejszą emeryturę, osiągnęły powszechny wiek emerytalny już po wejściu w życie kwestionowanego art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Ich sytuacja prawna w odniesieniu do sposobu obliczenia podstawy emerytury powszechnej została więc ukształtowana z zastosowaniem tego przepisu.
Problem konstytucyjny wymagający rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego wiązał się z odpowiedzią na pytanie o dopuszczalność posłużenia się przez ustawodawcę mechanizmem obliczania podstawy emerytury powszechnej z potrąceniem kwot wcześniejszej emerytury pobieranej przez ubezpieczonych. To ogólne zagadnienie wymaga – na gruncie konkretnej sprawy zainicjowanej pytaniem prawnym – oceny w odniesieniu do pobierających wcześniejszą emeryturę kobiet urodzonych w 1953 r. Trybunał miał stwierdzić, czy sytuacja prawna tych osób, ukształtowana wprowadzeniem art. 25 ust. 1b ustawy o FUS, nie naruszyła standardów konstytucyjnych w takim wymiarze, jaki został sformułowany w badanym pytaniu prawnym. W ten sposób przedmiotem pytania było to, czy w odniesieniu do powołanych przez sąd wzorców kontroli – art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji – ustawodawca mógł zdecydować, że sposób ustalania podstawy emerytury powszechnej kobiet z rocznika 1953 r. będzie objęty mechanizmem przewidzianym w art. 25 ust. 1b ustawy o FUS.
Ocena konstytucyjności art. 25 ust. 1b ustawy o FUS mogła być dokonana przez Trybunał jedynie w takim zakresie, jaki został określony w pytaniu prawnym oraz w odniesieniu do sformułowanych tam zarzutów niekonstytucyjności. To znaczy, że przedmiotem oceny Trybunału w tej sprawie jest wyłącznie sam fakt posłużenia się przez ustawodawcę mechanizmem potrącenia w odniesieniu do konkretnej grupy osób ubezpieczonych. W tym bowiem ujęciu pytający sąd kwestionuje konstytucyjność art. 25 ust. 1b ustawy o FUS, stawiając zarzuty niezgodności tego przepisu z art. 2, art. 67 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Poza zakresem zaskarżenia, a przez to także poza zakresem kontroli Trybunału, znalazła się natomiast ocena tego, w jaki sposób ustawodawca ukształtował mechanizm potrącenia przewidziany w art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Trybunał dostrzegł to istotne rozróżnienie, ale jednocześnie stwierdził, że pytający sąd nie kwestionuje art. 25 ust. 1b ustawy o FUS z tego punktu widzenia. Powołując się na gwarancje normatywne wynikające z przywołanych w pytaniu prawnym wzorców kontroli, pytający sąd stara się podważyć dopuszczalność zastosowania mechanizmu ustawowego przewidzianego w art. 25 ust. 1b ustawy o FUS w odniesieniu do kobiet urodzonych w 1953 r., które nabyły prawo do wcześniejszej emerytury przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w tym konkretnym zakresie Trybunał dokonał zatem kontroli konstytucyjności art. 25 ust. 1b ustawy o FUS.
2. System emerytalny po 1999 r.
2.1. Ocena konstytucyjności rozwiązania wynikającego z art. 25 ust. 1b ustawy o FUS wymaga krótkiego nawiązania do podstawowych założeń obowiązującego systemu emerytalnego. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał wielokrotnie i w różnym wymiarze oceniał poszczególne aspekty prawne tego systemu. Z tego względu dalsze ustalenia mają jedynie charakter porządkujący.
Jak wskazywał Trybunał, podstawowym założeniem reformy emerytalnej z 1999 r. była zmiana obliczania świadczenia, polegająca na zastąpieniu formuły zdefiniowanego świadczenia formułą zdefiniowanej składki (opartej na oszczędnościach ubezpieczonego lokowanych na indywidualnych kontach). Drugą zasadniczą zmianą było podzielenie systemu ubezpieczenia emerytalnego na tzw. filary, według kryterium metody zarządzania funduszem. Trzecim elementem reformy było dążenie do ujednolicenia sposobu przechodzenia na emeryturę (zob. wyrok z 4 listopada 2015 r., sygn. K 1/14, OTK ZU nr 10/A/2015, poz. 163, cz. III, pkt 2.2.3). System emerytalny wprowadzony w 1999 r. zastąpił uprzedni model finansowany repartycyjnie nowym systemem „wielofilarowym”, który łączył powszechny i obowiązkowy filar repartycyjny (pierwszy filar), powszechny i obowiązkowy filar kapitałowy (drugi filar) oraz filar dobrowolnych ubezpieczeń dodatkowych (trzeci filar).
Oceniając tę zmianę niedługo po jej wejściu w życie, Trybunał podkreślał, że reforma emerytalna zakładała stworzenie stabilnego systemu emerytalno-rentowego w warunkach niekorzystnych trendów demograficznych, prowadzących do wzrostu liczby świadczeniobiorców przy jednoczesnym spadku liczby osób płacących składki na ubezpieczenia społeczne (zob. wyrok z 22 czerwca 1999 r., sygn. K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100, cz. III, pkt 2). Pogląd ten podtrzymywano wielokrotnie w późniejszym orzecznictwie Trybunału. Wskazywano przy tym, że w nowym systemie emerytura przekształciła się ze świadczenia ubezpieczenia społecznego, przysługującego na wypadek utraty zdolności do pracy z powodu wieku, w prawo żądania, z osiągnięciem określonego wieku, wypłaty zgromadzonych na nowych zasadach oszczędności z tytułu opłacanych składek ubezpieczeniowych i wpłat na fundusz (zob. zamiast wielu wyrok z 15 lipca 2010 r., sygn. K 63/07, OTK ZU nr 6/A/2010, poz. 60, cz. III, pkt 2.4).
2.2. System emerytalny wprowadzony w 1999 r. przewidywał rozwiązania przejściowe odnoszące się do sytuacji różnych grup ubezpieczonych. Nowym systemem emerytalnym zostały objęte osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r., które w dniu wejścia w życie reformy nie ukończyły 30 roku życia. Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., czyli te, które przekroczyły 50 lat, zostały objęte systemem dotychczasowym, aż do wygaśnięcia ich świadczeń. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. miały natomiast możliwość wyboru systemu ubezpieczeniowego.
Przyjęte rozwiązanie było motywowane dążeniem do stopniowego „wygaszania” świadczeń przysługujących zgodnie z założeniami systemu emerytalnego obowiązującego przed 1999 r. Miało służyć możliwie najmniej uciążliwemu wprowadzeniu nowych unormowań, opierających się na całkowicie odmiennych założeniach. Zmiana modelu na taki, w którym wysokość emerytury pozostaje w ścisłym związku z okresem aktywności zawodowej ubezpieczonego, a przez to także z okresem odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne, musiała uwzględniać zmienną możliwość dostosowania się do tych reguł przez poszczególne grupy ubezpieczonych.
Uprawnienie do wcześniejszego przejścia na emeryturę wynikające z art. 46 w związku z art. 29 ustawy o FUS było – w warunkach reformy z 1999 r. – jednym ze szczególnych rozwiązań ustawowych. Stanowiło element łagodzący przechodzenie do nowego systemu emerytalnego dla osób, które ukończyły wiek co najmniej 50 lat, a przy tym legitymowały się wieloletnim stażem zawodowym. O ile zatem jednym z podstawowych założeń reformy emerytalnej było scalenie regulacji prawnych dotyczących różnorakich świadczeń emerytalno-rentowych oraz likwidacja istniejących odrębności i przywilejów branżowych, o tyle proces ten miał przebiegać w sposób ewolucyjny. Uwzględniał więc sytuację osób, którym – z racji wieku – znacznie trudnej byłoby dostosować się do nowego, a przy tym zasadniczo odmiennego modelu ubezpieczeń społecznych. To jednak nie zmienia faktu, że wcześniejsza emerytura od samego początku stanowiła rozwiązanie przejściowe, przyznane określonej grupie ubezpieczonych w określonym celu. Umożliwiało stosowanie dotychczasowych zasad określania świadczeń emerytalnych dla osób, które – co do zasady – objęte były nowym systemem. Wynikające stąd uprzywilejowanie tych osób polega na przyznaniu im prawa do wcześniejszego pobierania świadczeń emerytalnych, ustalanych według starych zasad zmienianego systemu repartycyjnego. Dawało to ubezpieczonym możliwość dokonania wyboru sposobu, w jaki realizowane ma być ich prawo do zabezpieczenia społecznego – czy ma to następować według zmienionych reguł nowego systemu emerytalnego, czy też ma się realizować w ramach szczególnego mechanizmu wcześniejszej emerytury przyznawanej po spełnieniu przesłanek ustawowych.
2.3. Wątpliwości konstytucyjne przedstawione w pytaniu prawnym dotyczą przepisu wprowadzonego do ustawy o FUS na mocy jej nowelizacji ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637; dalej: ustawa nowelizująca). W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał wypowiadał się już na temat zmian wynikających z ustawy nowelizującej. Uznał, że celem tej ustawy była reakcja na zmieniające się czynniki demograficzne oraz pogłębiający się deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Trybunał podkreślił przy tym, że „[w] 1999 r. ustawodawca rozpoczął proces tworzenia jednolitego systemu emerytalnego, między innymi ograniczając tzw. przywileje emerytalne i zrównując wcześniejszy wiek emerytalny niektórych grup zawodowych z powszechnym wiekiem emerytalnym. W ustawie nowelizującej z 2012 r., reagując na nowe zjawiska, niewystępujące pod koniec lat dziewięćdziesiątych, wprowadził do systemu emerytalnego dwie istotne zmiany: podniósł wiek emerytalny i przewidział stopniowe zrównywanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn oraz ustanowił emeryturę częściową”. W efekcie – jak konkludował Trybunał – nowe rozwiązania wynikające z ustawy nowelizującej nie zmieniły podstawowych założeń nowego systemu emerytalnego wprowadzonego w 1999 r. (zob. wyrok z 7 maja 2014 r., sygn. K 43/12, OTK ZU nr 5/A/2014, poz. 50, cz. III, pkt 3.2). Trybunał w obecnym składzie w pełni podtrzymuje zajęte wówczas stanowisko.
W rozpatrywanej sprawie Trybunał nie poddaje analizie całej ustawy nowelizującej, lecz tylko ten jej przepis, który wprowadził mechanizm potrącania kwot pobranych już świadczeń emerytalnych przy obliczaniu podstawy emerytury przysługującej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Posłużenie się przez ustawodawcę takim rozwiązaniem nie stanowiło – na gruncie ustawy nowelizującej – unormowania odbiegającego od podstawowych założeń nowego systemu emerytalnego. W istocie skoro system ten uzależnia wysokość emerytury od długości trwania okresu aktywności zawodowej oraz wysokości składek odprowadzanych na ubezpieczenie emerytalne, to posłużenie się rozwiązaniem, które – w ramach gromadzonego przez daną osobę kapitału – uwzględnia pobrane świadczenia emerytalne przysługujące na podstawie szczególnych rozwiązań, nawiązuje wyraźnie do kapitałowego charakteru nowego systemu emerytalnego. Zakłada bowiem, że przyznanie powszechnego świadczenia emerytalnego, finansowanego ze składek płaconych przez ubezpieczonego, nie może jednocześnie abstrahować od wcześniejszego pobierania świadczeń przez tę samą osobę. Trybunał nie wypowiada się w tym miejscu na temat celowości zastosowania mechanizmu potrącenia. Stwierdza jedynie, że jego wprowadzenie odpowiadało w swym zasadniczym wymiarze podstawowym elementom obowiązującego wówczas systemu emerytalnego.
Należy jedynie zaznaczyć, że ustawa nowelizująca została ogłoszona w Dzienniku Ustaw 6 czerwca 2012 r., natomiast zgodnie z jej art. 22, weszła w życie 1 stycznia 2013 r. Wprowadzony tą ustawą art. 25 ust. 1b ustawy o FUS i przewidziany w tym przepisie mechanizm ustalania podstawy emerytury powszechnej z pomniejszeniem o kwoty pobranych uprzednio emerytur dotyczył, oprócz wcześniejszej emerytury, także innych szczególnych typów emerytur przewidzianych w ustawie emerytalnej.
3. Ocena zgodności art. 25 ust. 1b ustawy o FUS z art. 2 Konstytucji.
3.1. Pierwszy z zarzutów formułowanych pod adresem art. 25 ust. 1b ustawy o FUS dotyczy jego niezgodności z art. 2 Konstytucji i wyrażoną w tym przepisie zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Pytający sąd stwierdza, że kobiety, które zdecydowały się skorzystać z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, nie wiedziały – w chwili podejmowania tej decyzji – o konsekwencjach, jakie ta decyzja będzie miała w odniesieniu do ich przyszłego świadczenia, czyli emerytury uzyskiwanej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Gdyby dysponowały wiedzą o tym, że pobieranie wcześniejszej emerytury będzie prowadziło do obniżenia podstawy obliczenia emerytury powszechnej, być może w ogóle nie zdecydowałyby się na skorzystanie z tej możliwości. Osoby te decydowały się na wcześniejszą emeryturę, ufając, że państwo nie zmieni reguł jej postrzegania w odniesieniu do powszechnego świadczenia emerytalnego. Tymczasem reguły te zostały zmodyfikowane nie dając ich adresatom możliwości stosownej reakcji.
Zarzut przedstawiony przez pytający sąd nie dotyczy sposobu ukształtowania mechanizmu potrącenia określonego w art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. Sąd stwierdza również, że ustawodawca mógł posłużyć się takim rozwiązaniem, ale nie powinno ono dotyczyć ubezpieczonych kobiet, które skorzystały już z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę. W takim wypadku – zdaniem pytającego sądu – ustawodawca powinien posłużyć się „przydatną i konieczną (…) techniką przepisów przejściowych, uwzględniającą sytuację prawną wskazanej kategorii osób i niwelującą element zaskoczenia obywatela nagłą zmianą prawa”. W tym ujęciu źródłem niezgodności art. 25 ust. 1b ustawy o FUS z art. 2 Konstytucji jest to, że pewna grupa adresatów tego przepisu ustawy – kobiety urodzone w 1953 r., które przeszły na wcześniejszą emeryturę przed 1 stycznia 2013 r. – nie była świadoma mającej nastąpić w przyszłości zmiany sposobu ustalania podstawy emerytury powszechnej. Kwestią konstytucyjną jest więc to, czy ustawodawca mógł – już po podjęciu decyzji przez uprawnione do tego osoby o przejściu na wcześniejszą emeryturę– zmodyfikować system obliczania podstawy emerytury przysługującej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Zdaniem pytającego sądu, było to niemożliwe z uwagi na objęcie ubezpieczonych korzystających z wcześniejszej emerytury gwarancjami wynikającymi z art. 2 Konstytucji – zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki.
3.2. Zasada zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa ma ustalone i ugruntowane znaczenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Oznacza konieczność zapewnienia bezpieczeństwa prawnego jednostki. Sprowadza się ono do takiego stanowienia i stosowania prawa, aby „nie stawało się (…) swoistą pułapką dla obywatela i aby mógł on układać swoje sprawy w zaufaniu, iż nie naraża się na prawne skutki, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji i działań oraz w przekonaniu, iż jego działania podejmowane pod rządami obowiązującego prawa i wszelkie związane z nim następstwa” (zob. m.in. wyroki TK z: 12 grudnia 2012 r., sygn. K 1/12, OTK ZU nr 11/A/2012, poz. 134, cz. III, pkt 5.2.1; 12 maja 2015 r., sygn. P 46/13, OTK ZU nr 5/A/2015, poz. 62, cz. III, pkt 8.3).
Ocena naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wiąże się zawsze z ustaleniem, czy oczekiwania formułowane przez adresatów prawa w stosunku do wprowadzonych zmian były racjonalnie uzasadnione. Trybunał wyrażał to wielokrotnie, wskazując, że należy zbadać, „na ile oczekiwania jednostki, że nie narazi się ona na prawne skutki, których nie mogła przewidzieć w momencie podejmowania decyzji i działań, są usprawiedliwione”. W ślad za tym Trybunał podkreślał, że jednostka „musi zawsze liczyć się z tym, że zmiana warunków społecznych lub gospodarczych może wymagać nie tylko zmiany obowiązującego prawa, ale również niezwłocznego wprowadzenia w życie nowych regulacji prawnych” (zob. m.in. wyroki TK z: 28 lutego 2012 r., sygn. K 5/11, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 16, cz. III, pkt 4.1; 13 listopada 2012 r., sygn. K 2/12, OTK ZU nr 10/A/2012, poz. 121, cz. III, pkt 6). Jednostka nie może racjonalnie oczekiwać, że system prawa pozostanie niezmieniony, w tym również, że dotyczące jej zmiany nie będą dla niej niekorzystne. Może natomiast żądać, aby wprowadzenie ewentualnych zmian nie następowało w sposób arbitralny, a więc nie było nieuzasadnione i zaskakujące.
3.3. Zdaniem Trybunału, wprowadzenie do ustawy o FUS mechanizmu potrącania kwot pobranych świadczeń z tytułu wcześniejszej emerytury przy obliczaniu podstawy emerytury powszechnej dla kobiet urodzonych w 1953 r. nastąpiło z naruszeniem wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ubezpieczone, które zdecydowały się przejść na wcześniejszą emeryturę, nie miały – w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego – świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. Nie mogły przewidzieć, że przejście na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia. Nie spodziewały się, że fakt wypłacania świadczeń emerytalnych wpłynie na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej. Dodatkowo należy zaznaczyć, że kobiety te przez cztery lata mogły realizować swoje uprawnienia w oparciu o obowiązujący przed 2013 r. stan prawny. Natomiast zasady ustalania wysokości świadczeń emerytalnych, wypłacanych kobietom urodzonym w latach 1949-1952, które przeszły na tych samych warunkach na emeryturę wcześniejszą, pozostały niezmienione.
Trybunał, dokonując oceny konstytucyjności zaskarżonego przepisu, uwzględnił zasadnicze zmiany systemu emerytalnego, jakie dokonały się w wyniku reformy z 1999 r. Wziął pod uwagę nowe zasady gromadzenia kapitału i rozliczania realizacji uprawnień emerytalnych (konsumpcji zgromadzonego kapitału). Zmiana sposobu obliczania świadczenia emerytalnego polegająca na zastąpieniu formuły zdefiniowanego świadczenia formułą zdefiniowanej składki oznaczała, że przyszłe świadczenie przyznawane po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego będzie uzależnione od wysokości składek ubezpieczonego, a więc od kwoty oszczędności zgromadzonych na jego indywidualnym koncie. Od chwili wejścia w życie reformy emerytalnej było wiadomo, że wysokość przyszłej emerytury powszechnej będzie ustalana w odniesieniu do kwoty zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego, zwaloryzowanego kapitału początkowego (składek odprowadzanych przez państwo przed 1999 r.) oraz średniego dalszego trwania życia osoby ubezpieczonej.
Na tym tle Trybunał uwzględnił także regulacje o tzw. przejściowym charakterze, które miały łagodzić skutki wprowadzenia reformy dla niektórych grup ubezpieczonych. Jedną z nich były osoby urodzone w latach 1949-1968, które mogły przejść na wcześniejszą emeryturę na starych zasadach, jeżeli spełniły warunki określone w art. 46 ust. 1 ustawy o FUS.
W świetle tego przepisu „Prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki: 1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa; 2) warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.”. Natomiast art. 29 ust. 1 ustawy o FUS ustalał przesłanki nabycia tzw. emerytury w niższym wieku: „Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 ust. 2 i 3, mogą przejść na emeryturę: 1) kobieta – po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy(…)”.
Z uwagi na określenie przez ustawodawcę terminu końcowego (31 grudnia 2008 r.), do którego należało spełnić powyższe przesłanki, z uprawnienia tego mogły skorzystać tylko kobiety urodzone do końca 1953 r. Przepis nie objął mężczyzn, gdyż nie mogli osiągnąć wieku emerytalnego 60 lat w powyższym terminie.
Na tle nowych uregulowań wprowadzenie przez ustawodawcę możliwości skorzystania przez kobiety z rocznika 1949-1953 przejścia na emeryturę na zasadach obowiązujących przed reformą było niewątpliwie rozwiązaniem korzystniejszym. Miały możliwość alternatywnego – w stosunku do powszechnego wieku emerytalnego – przechodzenia na emeryturę z uwagi na posiadanie odpowiednio długiego stażu pracy.
Unormowania te zakładały – również od samego początku – powiązanie sposobu ustalania wysokości świadczenia emerytalnego „na starych zasadach”, czyli zgodnie z uchylaną formułą zdefiniowanego świadczenia. Wykorzystanie tej możliwości przez ubezpieczonych spełniających kryteria ustawowe musiało zatem oznaczać decyzję co do tego, czy chcą oni wcześniej uzyskiwać świadczenie emerytalne przypisane do „starego” systemu, czy też wolą kontynuować pracę zawodową i opłacać składki na ubezpieczenie społeczne do momentu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego i uzyskania – z mocy prawa – emerytury powszechnej, której wysokość będzie ustalona według nowych zasad. W każdym takim wypadku była to zatem decyzja o charakterze systemowym. Ubezpieczony rozstrzygał, czy – mając taki ustawowy przywilej – chce otrzymywać świadczenie emerytalne zgodnie z dotychczasowymi zasadami, czy też decyduje się wyłącznie na warunki przewidziane w nowym systemie emerytalnym.
Nawiązując bezpośrednio do okoliczności sprawy zawisłej przed pytającym sądem, a więc do sytuacji kobiet urodzonych w 1953 r., które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do wcześniejszej emerytury, należy zauważyć, że ubezpieczona zdecydowała uprzednio o przejściu na wcześniejszą emeryturę na podstawie przepisów obowiązujących, a więc kształtujących jej sytuację prawną w 2008 r. Decydując się na ten krok, wiedziała, że będzie pobierać świadczenie przypisane do uprzednio obowiązującego systemu emerytalnego oraz, że korzysta z tej możliwości pod koniec przewidzianego na to ustawowo okresu (na krótko przed końcem 2008 r.). Wiedziała również, że przejście na wcześniejszą emeryturę nie wyłącza możliwości dalszego wykonywania pracy na rzecz różnych podmiotów, z czego korzystała zarówno przed, jak i po 2008 r. W ten sposób – podlegając ubezpieczeniom społecznym – korzystała również z możliwości ponownego przeliczania stażu pracy już po przejściu na wcześniejszą emeryturę, a przez to podwyższania wysokości tego świadczenia. Ubezpieczona wiedziała również, że ustawodawca nie wyłączył – dla osób korzystających z wcześniejszej emerytury – prawa do uzyskania emerytury powszechnej po osiągnięciu wieku emerytalnego (co w odniesieniu do ubezpieczonej nastąpiło ostatecznie w grudniu 2013 r.).
Podkreślić należy również, że konsekwencją obowiązujących regulacji było uprzywilejowanie tych osób względem ubezpieczonych w systemie zdefiniowanej składki. Jednym z podstawowych założeń nowego systemu było bowiem oparcie zasad ustalania wysokości emerytury w relacji akumulacji składki do okresu jej konsumpcji. Tymczasem osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę, a następnie po uzyskaniu powszechnego wieku emerytalnego przechodziły do systemu zdefiniowanej składki, przy wymiarze emerytury, nie miały uwzględnianej okoliczności wcześniejszego pobierania świadczenia. Wypłacone już emerytury nie wpływały na zmniejszenie indywidualnego kapitału ubezpieczonego. Ponadto osoby takie mogły dalej podejmować zatrudnienie, co wpływało na zwiększenie składki w nowym systemie. Składki te były dodatkowo waloryzowane. W efekcie takich uregulowań, bez względu na wysokość „skonsumowanego” kapitału, ubezpieczeni mogli uzyskać świadczenie emerytalne w nowym systemie niepomniejszone o wypłacone wcześniej świadczenia. Jak podkreślił to Marszałek Sejmu, świadczenia ustalone na podstawie art. 24 i art. 25 ust. 1 ustawy o FUS mogły być i były – w dłuższym przedziale czasowym – wyższe niż ustalone w systemie zdefiniowanego świadczenia. „Im później ubezpieczony złożył wniosek o [emeryturę powszechną], tym większą otrzymał emeryturę w systemie zdefiniowanej składki”. Oznacza to, że „im dłużej «konsumował składki» pobierając [emeryturę wcześniejszą], tym większy był wymiar jego świadczenia z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Zgromadzony bowiem kapitał podlegał stałej waloryzacji, powiększając swoją wartość. Z kolei współczynnik dalszego życia stawał się krótszy, ponieważ decyzja o przejściu na [emeryturę powszechną] oddalona była w czasie”.
Powyższe korzyści wynikające w możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przez kobiety z rocznika 1953, choć stanowiły wyjątek od założeń, na których opiera się nowy system emerytalny, nie stanowią usprawiedliwionego uzasadnienia zmiany ich sytuacji prawnej. Należy bowiem podkreślić, że to z mocy wyraźnego postanowienia ustawodawcy modyfikacja systemu emerytalnego nie objęła tej grupy kobiet, jeżeli spełniały warunki przejścia na wcześniejszą emeryturę i z możliwości takiej skorzystały. Tym samym stworzył on dodatkowe gwarancje realizacji uprawnień emerytalnych według zasad starego systemu. Z uwagi na to, że uprawnienia te z założenia miały charakter przejściowy – obowiązujący do czasu ich wygaśnięcia – nastąpiło niejako wzmocnienie usprawiedliwionego przekonania tych kobiet, że ustawodawca nie wycofa się z ich realizacji oraz że nie będą miały do nich zastosowania nowe uregulowania.
Skoro ustawodawca w ramach nowego zreformowanego systemu stworzył pewnej grupie osób możliwość przejścia na emeryturę na uprzednich, korzystniejszych zasadach, to działając w zaufaniu do prawa, mogły one w sposób uprawniony oczekiwać, że ich uprawnienia będą realizowane w oparciu o te zasady. Nie ma tu znaczenia fakt, że miały one świadomość kapitałowego charakteru nowych regulacji, które będą podstawą ustalania wysokości emerytury kolejnych roczników. Jeżeli w tym systemie ustawodawca zrobił wyjątek w stosunku do pewnej grupy kobiet, to w takich okolicznościach sama świadomość pozostawania w uprzywilejowanej sytuacji oraz znajomość nowych zasad systemu emerytalnego opartego na kapitalizacji składek nie oznacza powinności liczenia się z możliwością objęcia tej grupy osób nowymi uregulowaniami. Podejmowanie decyzji o przejściu na wcześniejszą emeryturę nie może wiązać się z pozostawaniem w niepewności co do ukształtowania ich sytuacji prawnej w przyszłości, jeżeli jest konsekwencją decyzji podjętych w oparciu o obowiązujący stan prawny. Rozpoczęcie realizacji prawa do wcześniejszej emerytury, która bezpośrednio wpływa na wysokość emerytury powszechnej – w oparciu o zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa – stanowi podstawę uzasadnionego oczekiwania, że ustawodawca nie zmieni w sposób niekorzystny „reguł gry” w stosunku do osób korzystających ze swoich uprawnień na zasadach wskazanych w ustawie. Nie będzie tym samym pułapką dla tych, którzy w zaufaniu do obowiązującego prawa, określającego w dodatku horyzont czasowy wypłacanych świadczeń i zasad ich realizacji, skorzystali ze swoich uprawnień.
Nie oznacza to oczywiście, że ustawodawca w uzasadnionych okolicznościach nie może dokonywać reform, zmieniając na niekorzyść dotychczasowe rozwiązania. Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w 1999 r., kiedy ustawodawca dokonał zasadniczej reformy systemu emerytalnego. Wtedy należało się spodziewać nawet drastycznie niekorzystnych zmian. Skoro jednak ustawodawca zdecydował się na stopniowe wygaszanie „przywilejów” i pozostawił w pewnych obszarach wybór ubezpieczonym, oczywiście po spełnieniu określonych warunków, powinien do momentu „skonsumowania” tych uprawnień utrzymać te same reguły gry. Osoby te miały świadomość dokonujących się zmian, przede wszystkim z przechodzenia z systemu zdefiniowanego świadczenia do systemu zdefiniowanej składki. Działając jednak w zaufaniu do prawa, mogły dokonać wyboru i spodziewać się, że ustawodawca nie zmieni zasad, tym bardziej że w stosunku do pozostałych roczników z tej grupy wywiązał się ze swoich zobowiązań. Kobiety z rocznika 1953 miały zatem uzasadnione prawo oczekiwać, że choć pozostają w stosunkowo lepszej sytuacji niż kolejne pokolenia, to nie zostanie wobec nich dokonana zmiana zasad ustalania wysokości świadczenia.
Korzystniejsze uregulowanie zasad ustalania wysokości świadczeń emerytalnych dla tych kobiet w stosunku do osób z późniejszych roczników objętych reformą emerytalną nie może być zatem argumentem za pogorszeniem ich sytuacji prawnej w drodze wprowadzenia nowych przepisów zmieniających te zasady już po przejściu na wcześniejszą emeryturę i rozpoczęciu realizacji uprawnień. Ustawodawca, zmieniając unormowania, naraził kobiety z rocznika 1953 na niekorzystne skutki, których nie mogły przewidzieć w momencie podejmowania decyzji o przejściu na wcześniejszą emeryturę. Nie mogły bowiem przewidzieć, że świadczenie pobrane w ramach wcześniejszej emerytury będzie pomniejszało podstawę emerytury powszechnej.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że inaczej kształtuje się swoboda regulacyjna ustawodawcy w zakresie normowania świadczeń przyszłych, które nie są jeszcze realizowane, a inaczej w zakresie uprawnień, które już są realizowane, w szczególności w sytuacji gdy chodzi o uprawnienia wzajemnie ze sobą powiązane, tj. jeżeli realizacja jednego z uprawnień wpływa na ukształtowanie elementów uprawnienia z nim powiązanego.
Trzeba bowiem odróżnić sytuację, w której uprawnienia (przywileje) zmienia się, ogranicza czy nawet odbiera na przyszłość, od sytuacji, w której „reguły gry” zmienia się w trakcie realizacji uprawnień w taki sposób, że uprzednio podjęte decyzje okazują się mieć niekorzystny wpływ na ukształtowanie kolejnych uprawnień, a ubezpieczeni nie mogli przewidzieć takiej zmiany w momencie podejmowania decyzji.
W takich właśnie okolicznościach dokonano zmiany regulacji uprawnień kobiet urodzonych w 1953 r. Skorzystały one z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, nie mając świadomości, że w przyszłości ustawodawca zmodyfikuje zasady ustalania wysokości emerytury w ten sposób, że skonsumowanie świadczeń na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów wpłynie niekorzystnie na ich ukształtowanie w przyszłości. Kobiety urodzone w 1953 r. rozpoczęły realizację swojego uprawnienia i pobierały świadczenie, znając wynikające stąd skutki prawne. Wiedziały, że objęte zostały odrębnymi zasadami ustalania wysokości emerytury powszechnej i że świadczenia wypłacane w ramach tego uprawnienia nie wpłyną na zasady ustalania wysokości emerytury powszechnej. W momencie rozpoczęcia realizacji uprawnień, świadczenia w ramach wcześniejszej emerytury i emerytury powszechnej nie były ze sobą powiązane w taki sposób, że realizacja pierwszego powodowała zmniejszenie podstawy emerytury powszechnej.
Racjonalnie działający ustawodawca może w sposób uprzywilejowany kształtować sytuację poszczególnych grup podmiotów, pod warunkiem że nie następuje to w sposób arbitralny. Wiąże się z tym również założenie, że jest świadomy łączących się z tym skutków w sferze finansów publicznych, których planowanie w systemie świadczeń emerytalnych musi obejmować statystyczny okres długości życia tych osób po przejściu na emeryturę. Ustawodawca, wprowadzając korzystniejsze rozwiązania i pozostawiając wybór ubezpieczonym w zakresie zasad realizacji uprawnienia, powinien liczyć się z obowiązkiem zaspokajania roszczeń z niego wynikających do czasu wygaśnięcia uprawnienia.
Jak już wcześniej wskazano, uzasadnieniem wprowadzenia możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę było łagodzenie skutków reformy systemu emerytalnego wobec wąskiej grupy ubezpieczonych objętych nowym systemem emerytalnym. Nie było to zatem unormowanie arbitralne, lecz uzasadnione sytuacją osób najmniej przygotowanych na zmiany wprowadzone reformą emerytalną.
Sprawa leżąca u podstaw wystąpienia z pytaniem prawnym dotyczy ubezpieczonej urodzonej w 1953 r., która skorzystała z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed wejściem w życie kwestionowanego art. 25 ust. 1b ustawy o FUS. To znaczy, że przysługiwało tej osobie świadczenie emerytalne określone w ustawie i z tego świadczenia skorzystała jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego oraz przed dokonaniem zmian ustawowych skutkujących wprowadzeniem kwestionowanego w pytaniu prawnym art. 25 ust. 1b ustawy o FUS.
Wprowadzona tym przepisem zmiana nie dotyczyła wprawdzie zasad nabywania uprawnień po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego przez kobiety urodzone w 1953 r., które zdecydowały się przejść na wcześniejszą emeryturę. Nie miała też wpływu na sposób realizacji prawa do wcześniejszej emerytury. Nie dotyczyła ani przesłanek przyznania takiego prawa, ani wysokości przysługujących ubezpieczonej świadczeń z tytułu wcześniejszej emerytury. Nie zakładała również ograniczenia okresu wypłacania tego świadczenia. Zmiana dotyczyła natomiast zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej. Zasady te są równie istotnym elementem uprawnień emerytalnych i odróżnić je należy od ostatecznej wysokości świadczeń, jakie obliczane są już po złożeniu wniosku.
Ustawodawca, dokonując zmiany zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej w stosunku do kobiet urodzonych w 1953 r., naruszył zatem zasadę lojalności państwa względem obywateli. Wprowadzając nowe, mniej korzystne zasady po rozpoczęciu realizacji uprawnień w zakresie wcześniejszej emerytury, naraził te kobiety na nieprzewidziane skutki, które w istocie stanowiły dla nich pułapkę. Gdyby w momencie podejmowania decyzji o przejściu na taką emeryturę wiedziały, jakie będą tego konsekwencje dla ustalania wysokości emerytury powszechnej, być może nie skorzystałyby z tego uprawnienia. Obowiązkiem ustawodawcy jest określenie skutków finansowych regulacji prawnych i podejmowanie racjonalnych decyzji w oparciu o możliwości finansowe państwa w odpowiedniej perspektywie czasu. Zasada zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa wyklucza możliwość formułowania obietnic bez pokrycia bądź nagłe wycofywanie się państwa ze złożonych obietnic lub ustalonych reguł postępowania. Stanowi to bowiem niedopuszczalne nadużywanie pozycji przez organy władzy względem obywateli (por. wyrok TK z 19 listopada 2008 r., sygn. Kp 2/08, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 157).
Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której obywatel, układając swoje interesy, podejmuje decyzje dotyczące długiej perspektywy czasu i przewiduje ich konsekwencje na podstawie obowiązującego stanu prawnego. Zmiana tego stanu oznacza wówczas zaskoczenie, którego w danych okolicznościach obywatel nie mógł przewidzieć, a tym samym dostosować się do nowej sytuacji, w sposób, który nie wywrze negatywnych konsekwencji w sferze jego uprawnień.
Skoro ustawodawca wprowadził możliwość skorzystania z korzystniejszych regulacji, wskazując jednocześnie horyzont czasowy realizacji uprawnień, jego obowiązkiem było zagwarantowanie wypłaty świadczeń w tym okresie.
Wprowadzając zmiany, ustawodawca powinien preferować rozwiązania najmniej uciążliwe dla jednostki i ustanawiać regulacje, które ułatwią adresatom dostosowanie się do nowej sytuacji. W konkretnych warunkach niniejszej sprawy pozostawienie okresu 6 miesięcy od uchwalenia zmiany art. 25 ust. 1b ustawy o FUS do czasu jego wejścia w życie nie miało żadnego znaczenia dla osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę do końca 2008 r. Ustawodawca, dokonując zmian regulacji wobec kobiet urodzonych w 1953 r., zmienił skutki prawne ich decyzji podejmowanych w innym stanie prawnym. Niektóre kobiety nawet po czterech latach po przejściu na wcześniejszą emeryturę, dowiedziały się, że wypłacone im świadczenia emerytalne pomniejszą podstawę ustalenia wysokości emerytury powszechnej. Wprowadzenie nowych regulacji nastąpiło zdecydowanie za późno, by przygotować się do takiej zmiany i uniknąć nieprzewidzianych, niekorzystnych skutków prawnych. Kobiety te nie miały możliwości, by zmienić konsekwencje decyzji podjętych w 2008 r.
Nie można przyjąć argumentacji podniesionej w stanowisku Marszałka Sejmu, że zmiana wprowadzona art. 25 ust. 1b ustawy o FUS stanowiła naprawienie błędu ustawodawcy. Został on bowiem wyposażony w fachowy aparat i niezbędne narzędzia służące prawidłowości i realności planowania finansowego w odpowiednio długiej perspektywie czasu. Nie może zatem wykorzystywać swoich władczych kompetencji, by przerzucać na obywateli skutki swoich decyzji podejmowanych w oparciu o błędne założenia.
Dlatego też Trybunał stwierdził, że art. 25 ust. 1b ustawy o FUS jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.
4. Pytający sąd podniósł zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis art. 2 Konstytucji z jednoczesnym naruszeniem gwarancji prawa do zabezpieczenia społecznego, wynikających z art. 67 ust. 1 Konstytucji, a także zasady równości, wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzenie niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 2 Konstytucji czyni zbędnym kontrolę konstytucyjności z art. 67 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Dlatego też Trybunał postanowił umorzyć postepowanie w tym zakresie na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 3 otpTK.
5. Skutki wyroku.
Trybunał stwierdzając niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w 1953 r., które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy o FUS, nie zakwestionował możliwości stosowania określonego w nim mechanizmu potrącania w stosunku do pozostałych osób.
Skutkiem niniejszego wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji dla wszystkich kobiet objętych zakresem orzeczenia Trybunału. Przepis ten otwiera drogę do sanacji konstytucyjności sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o FUS wywołało konsekwencje zakwestionowane przez Trybunał. Z powszechnego charakteru wyroków TK, o którym mowa w art. 190 ust. 1 Konstytucji i utraty mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji), wynika, że możliwość rozstrzygnięcia sprawy z pominięciem derogowanego przepisu odnosi się zasadniczo do wszystkich spraw, w których niekonstytucyjny przepis był podstawą orzeczenia o prawach osób uprawnionych, bez względu na to, kto i w jakim trybie zwrócił się do Trybunału z odpowiednim żądaniem.
Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie TK, pojęcie „wznowienia postępowania”, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń” (zob. np. postanowienie z 14 kwietnia 2004 r., sygn. SK 32/01, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 35).
W niniejszej sprawie prawo sanacji konstytucyjności może być zrealizowane w dwojakim trybie. Postępowania zakończone wydaniem wyroku przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych mogą być wznowione na podstawie art. 4011 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, ze zm.). Natomiast osobom, które nie odwołały się od decyzji wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przysługuje wznowienie postępowania na podstawie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096, ze zm.) w związku z art. 124 ustawy o FUS. Wznowienie w tym kontekście oznacza prawo do skorzystania ze środków proceduralnych zmierzających do wydania w zakończonej sprawie nowego rozstrzygnięcia, opartego na stanie prawnym ukształtowanym po wejściu w życie orzeczenia Trybunału (por. wyrok TK z 7 września 2006 r., sygn. SK 60/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 101).
Wskazane wyżej przepisy dotyczące wznowienia postępowania nie uwzględniają jednak specyficznej sytuacji związanej z obowiązkiem sanacji konstytucyjności w sprawach dotyczących emerytur kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy o FUS. Pozostawiają tym samym znaczny margines dowolności organom i sądom w ocenie i rozstrzygnięciu następstw wyroku TK w konkretnych wypadkach.
W celu zagwarantowania jednolitych zasad zawrotu świadczeń należnych uprawnionym ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w tym zakresie. Trybunał pragnie jednocześnie podkreślić, że niewydanie takiej regulacji przez ustawodawcę nie zamyka drogi do wznowienia postępowania. Oznacza to również, że do czasu wydania takiej regulacji osoby uprawnione mogą występować z wnioskami o wznowienie postępowania.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.
| * Sentencja została ogłoszona dnia 21 marca 2019 r. w Dz. U. poz. 539. https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Sprawa?sprawa=18172&dokument=17799&cid=1#uzasadnienia_czesc_17799_III |
Czy z tego uzasadnienia wynika że wszystkie wnioski kobiet ur. w 1953 będą przeliczone ponownie również te które przeliczały w 2013 i nie wycofały z ZUSU niekorzystnej decyzji?
OdpowiedzUsuńDokładnie tak
OdpowiedzUsuńDzień Dobry Poradźcie Drodzy Państwo co teraz zrobić. Emerytka ta 3 grupa(decyzja grudzień 2013- przedawnienie) złożyłam do ZUs pismo o wznowienie postępowania+ nienaprawienie szkody w skutek tej decyzji (zapewne będzie decyzja odmowna z powodu przedawnienia ze stwierdzeniem naruszeniem prawa ) czy skladać ten drugi wniosek o zmianę decyzji z punkcie dot wysokości ? art. 114 ust. 1 łamiący art 190 konstytucji wszak organ może za zgodą strony zmienić decyzję w każdym czasie ? czy stosuje się do tego przepis oprzedawnieniu ZUS? pozdrawiam Emerytka
OdpowiedzUsuńNa razie nic nie zmieniaj, nie składaj nowego wniosku. Czekamy na opinie prawników i komunikat ZUS.
UsuńMamy czas do świąt.
https://www.rp.pl/Praca-emerytury-renty/304019929-Emerytury-Trybunal-chce-podwyzek-dla-wszystkich-kobiet-z-rocznika-53.html
OdpowiedzUsuńObecnie rządzący mają na ustach piękne frazesy. Sprawiedliwość, honor a przede wszystkim godność człowieka. Nasza sprawa jest więc, idealna aby mogli się wykazać.
na infolini dzisiaj dowiedziałam się że prawdopodobnie tym paniom co nigdy nie składały wniosków o emeryturę powszechną nic się więcej nie należya jeśli wystąpią teraz o emeryturę powszechną to być może potrącone będą miały to co poobierają do tej pory.Nie wiem czy się śmiać czy płakać?
OdpowiedzUsuńNa infolinii też czasem błędnie informują.
UsuńNieważne, czy panie mają emeryturę powszechną, czy ciągle są na wcześniejszej, wyrok TK dotyczy wszystkich kobiet ur. w 1953 r., które uzyskały prawo do emerytury przed rokiem 2013 na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej.
Poczekajmy na opinie prawników i komunikaty ZUS
Niestety, to nie jest błędna informacja!
UsuńProszę przeczytać wystąpienie RPO do MRPiPS, z którego wynika, że wyrok TK jest interpretowany jako niedotyczący pań, które albo nie składały wniosku, albo złożyły i wycofały!
https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-pyta-mrpips-czy-zmieni-prawo-aby-w-pelni-wykonac-wyrok-tk-ws-1953
No to w takim razie, praktycznie żadna z kobiet nic nie zyska, bo albo się przedawniło albo wyrok TK ich nie dotyczy. Zostają tylko te, które się odwołały do sądu? Bo już trudno się w tym wszystkim połapać.
UsuńZostają te które złożyły wniosek do ZUS i go nie wycofały .
UsuńMiłe anonimy, może to Was trochę uspokoi.
UsuńWyrok TK nie może dotyczyć wybranych sytuacji kobiet z r. 53 , które nabyły prawo do emerytury na jednakowych zasadach przed 2013r. a pozostałe mają podlegać pod niekonstytucyjny art. Dotyczy wszystkich bez wyjątków.
Wystąpienie Rzecznika do MRPiPS dotyczy zapytania o planowanych działaniach legislacyjnych które są niezbędne do prawidłowej realizacji wyroku TK tym bardziej , że Trybunał Konstytucyjny w swoim uzasadnieniu „ zwrócił uwagę, że ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń należnych uprawnionym.”
Niepokoi Was zdanie „ W ocenie Rzecznika powinno to dotyczyć także kobiet, które przed uprawomocnieniem się decyzji organu rentowego wycofały wnioski w celu umorzenia postępowania oraz tych, które nigdy nie składały wniosków, uznając takie działanie za niecelowe. Ze skarg napływających do Rzecznika wynika, że osoby takie są informowane w organach rentowych, że do nich nie znajdzie zastosowania możliwość korzystniejszego wyliczenia tzw dożywotniej emerytury po wyroku Trybunału” Może tu chodzi o to, że Panie, które nie składały wniosków lub wycofały przed uprawomocnieniem się decyzji mogą tylko liczyć na obliczenie emerytury od momentu złożenia wniosku bez żadnej rekompensaty wstecz. Nie martwmy się na zapas. Wyrok na pewno dotyczy wszystkie Panie z r. 53 , które nabyły prawo do emerytury na podstawie art.46 ustawy emerytalnej przed 1 stycznia 2013r.
jakże szybko się zmieniła sytuacja pań nie składających wniosku o emeryturę powszechną,ileż to było zapewnień o najlepszej sytuacji bo bezproblemowej, tylko składać wnioski o nową emeryturę,szkoda bo tyle z nas się cieszyło z tego powodu
OdpowiedzUsuńDoprawdy dla człowieka, który jest prostym człowiekiem wszystkie te paragrafy są czarną magią. Więc skąd ma wiedzieć emerytka iksińska co zrobić wycofać wniosek, czy złożyć wniosek o emeryturę powszechną itd. TK jeżeli wydał wyrok, że emerytki, które przeszły na wcześniejszą emeryturę rocznik 1953 zostały pokrzywdzone ( bo tak się stało naprawdę ) powinny otrzymać zadość uczynienie i to co im się należy. Dlaczego teraz ktoś się doszukuje jak dalej nas oszukać. Płakać mi się chce jak czytam tutaj raz nic nie dostaną emerytki, które złożyły wniosek a minęło 5 lat. Natomiast skorzystają emerytki, które nie składały wniosku. Teraz znów emerytki które nie składały wniosku o emeryturę powszechną nic nie dostaną itd.Więc ktoś się powinien zastanowić jak bardzo nieprzejrzyste są ustawy w Polsce. Jak komu lepiej pasuje tak może zinterpretować ustawę pod siebie. Tylko ten uczciwy szary człowiek nic nie może i zazwyczaj zostaje oszukany.
OdpowiedzUsuńMam nadzieję, że Prawo i Sprawiedliwość udowodni, że skończyły się czasy okradania uczciwych ludzi i odda nam to co się należy. mariamat.
Proponuję przeczytać stanowisko Marszałka Sejmu w uzasadnieniu wyroku TK pkt. 4 (akp. 28), jak to PiS jest "gotowe" przywrócić Sprawiedliwość. 😮
Usuńpokojnie, poczekajmy, myślę że jednak dotyczy to całego rocznika 1953, bo taka jest logiczna interpretacja wyroku TK, aczkolwiek jest decydentów "myślących inaczej" tylko żeby to znowu się nie obróciło przeciwko nim, a żeby zachować spokój w tym wszystkim to z powyżej przywołanego artykułu zacytuję fragment: "Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń należnych uprawnionym. W ocenie Rzecznika powinno to dotyczyć także kobiet, które przed uprawomocnieniem się decyzji organu rentowego wycofały wnioski w celu umorzenia postępowania oraz tych, które nigdy nie składały wniosków - uznając to za niecelowe. Ze skarg napływających do Rzecznika wynika, że osoby takie są informowane w organach rentowych, że nie zajdzie do nich możliwość zastosowania korzystniejszego wyliczenia tzw. dożywotniej emerytury po wyroku TK.
OdpowiedzUsuńW związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o informację o planowanych działaniach legislacyjnych, niezbędnych dla należytej realizacji wyroku TK."
poza tym, nam, które nigdy nie występowałyśmy o emeryturę powszechną tylko dopiero teraz, niech przeliczą co się nam należy i zaczną wypłacać od teraz, a reszcie dziewczynom należy się wyrównanie - to chyba też jest proste, logiczne myślenie - Pani Jolu, czy bardzo się mylę tak myśląc??? Ewa D-Ch.
Moim zdaniem logicznym jest, że wyrok To dotyczy wszystkich pań rocznika 53.
UsuńNie wyobrażam sobie abym teraz złożyła wniosek o emeryturę powszechną i po wyroku TK zostały mi.potracone wcześniej pobrane świadczenia. Tym bardziej, że TK stwierdził, że działanie takie było sprzeczne z konstytucją.
Myślę podobnie jak Ewa-D-Ch, że panie, które teraz złoża wniosek o przeliczenie beda miały od teraz przeliczone i wypłacane świadczenia bez żadnej rekompensaty w odróżnieniu od osób juz wcześniej skladajacych wnioski.Moim zdaniem takie rozwiązanie jest logiczne.
To, że zapadł wyrok TK nie oznacza, że zmieniła się ustawa i niekorzystny zapis został z niej wykreślony.
OdpowiedzUsuńMoże zatem tak być, że nie ma podstawy prawnej do przeliczenia emerytur z wcześniejszych na powszechne - w tym momencie.
Potrzebny byłby akt prawny regulujący te kwestie, również dla pań, u których minęło 5 lat od wydania decyzji.
Przyznam szczerze, że jednak na to nie liczę. Brakuje pieniędzy w budżecie, a głosy emerytek 53 nie będą tutaj znaczące w nadchodzących wyborach.
Jest podstawą prawna, a mianowicie Kpa.
UsuńOczywiście, dopoki przepis nie został zmieniony nadal obowiazuje. Ale proszę zauważyć, że TK wyraźnie wskazuje na
Usuńten przepis jako błędny i niekonstytucyjny.Dlatego uważam, że ustawodawca mając na uwadze wyrok TK powinien ten przepis zmienić dając możliwość ponownego przeliczenia emerytury,nie dyskryminując żadnej kobiety rocznika 53.
M.A.
Niekonstytucyjny, ale tylko w stosunku do kobiet '53. Nie ma mowy o żadnej zmianie przepisu!
UsuńTrzeba czekać na pierwsze odpowiedzi albo decyzje z Zusu. Wtedy będzie wiadomo jaką decyzje podjął. Zachowajmy spokój i wiarę.
OdpowiedzUsuńPanie , które teraz pierwszy raz składają wniosek o emeryturę powszechną wcześniej tego nie zrobiły bo obowiązywał niekonstytucyjny art 25 ust.1b. Ja pracowałam do marca 2016 r.
OdpowiedzUsuńBędą w ZUS chciałam złożyć wniosek o emeryturę po emeryturze .Zostałam poinformowana ,że nie będzie ona dla mnie korzystna . Mam jedynie decyzję o ponownym przeliczeniu emerytury ciągle wcześniejszej . Skoro wyrok Trybunału ma dotyczyć wszystkich Pań z rocznika 1953 to taka decyzje też mogłaby być wznowiona i możliwością zmiany wniosku . Rozmarzyłam się . DH
Uważam, że powinnaś złożyć wniosek o emeryturę powszechną. Będziesz miała konkretną decyzję co do wysokości.
OdpowiedzUsuńAle nie spiesz się, masz czas do świąt.
Jeszcze nie wiadomo, co i jak będzie liczone.
Masz miesiąc, po otrzymaniu decyzji z ZUS, na wycofanie wniosku. Będzie tedy tak, jak byś nie składała wniosku.
Wydaje mi się, że warto spróbować.
Co do tego, że wyrok TK obejmuje wszystkie emerytki 1953 nie mam najmniejszych wątpliwości po przeczytaniu uzasadnienia wyroku. Terminy dla 2 grup zostały określone (23 kwiecień i 21 czerwiec), a co z resztą? Czy jeżeli złoże pierwszy wniosek we wrześniu lub styczniu 2020r, a jestem rocznik 1953 to ten wyrok mnie już nie obejmie? w uzasadnieniu dla tej grupy nie ma żadnego terminu i czy tak należy to oceniać? Czy wyroki TK jeśli nie jest zakreślony termin obowiązują bezterminowo ? jak to prawnie wygląda?
OdpowiedzUsuńObejmuje
UsuńWyroki TK obowiązują bezterminowo wszystkie podmioty
Usuńna stronie zus Sosnowiec w zakladce aktuaności jest komunikat zus tej sprawie.Polecam zapoznac si z nim.Pisze tym komunikacie że wszystkie Panie które skladaly wnioski o emeryture powszechna i ich nie wycofały skladaja do zus wnioski o wznowienie postepowania w terminie do 23.04,także te przedawnione.Ja mysle że nie na druku zus ,powinno to byc pismo napisane odrecznie lub na komputerze.Koniecznie należy zostawic sobie kopie tego pisma,tak na wszelki wypadek.Ja skorzystalam z wzoru takiego pisma z tej strony.Pozdrawiam.
OdpowiedzUsuńnajpierw była radość , brawa a teraz niemal..... beznadziejna sprawa :( o wyższej o 350 zł emeryturze chyba mogę pomarzyć ...tak prawdopodobnie zus skasował mnie na 84 tysiące- środki odliczone od świadczenia ) , taki już ten kraj i jego instytucje, zamiast po ludzku ludziom pomóc to robią wszystko by im utrudnić w uzyskaniu to co im się ,,teoretycznie'' prawnie należy bo przecież są przedwyborcze obietnice oby w tych państwowych instytucjach odżył jakiś ludzki odruch tego życzę przedświąteczne
OdpowiedzUsuńOdnosząc się do mojego wpisu z godz 9:43 i odpowiedzi przemiłej Pani Joli wyjaśniam ,że złożyłam w marcu do ZUS ,na ich druku ,wniosek o ustalenie emerytury powszechnej wraz z pismem ,że obowiązujący ar. 25 ust.1b spowodował ,że zgodnie z radą pracownika ZUS nie złożyłam wniosku o emeryturę powszechną , a tylko o przeliczenie emerytury . Mam tylko taką decyzję z 2016 r. Oczywistym jest, że gdyby nie obowiązywał niekonstytucyjny przepis ja i wiele pań z naszego rocznika postąpiło by inaczej . Obowiązujące wówczas przepisy przepisy działały na naszą niekorzyść .Teraz to powinno być naprawione i objąć wszystkie Panie tak jak to było przy wznowieniach i zwrotach zawieszonych emerytur . Wtedy się odwoływałam do sądu.Teraz wszystko zależy od ustawodawcy . Strach się bać jaką podejmą decyzję . Pozdrawiam wszystkich serdecznie . DH
OdpowiedzUsuńNa stronie https://www.rpo.gov.pl/pl/content/ostr%C3%B3w-mazowiecka-zambr%C3%B3w-grajewo-august%C3%B3w-bia%C5%82ystok-spotkania-regionalne-rpo
OdpowiedzUsuńznajduje się szczegółowy program spotkań konsultacyjnych Rzecznika Praw Obywatelskich, który przyjeżdża w dniach od 2019-04-09 do 2019-04-11, aby porozmawiać o prawach człowieka w praktyce. W spotkaniach uczestniczy również prawnik Biura RPO. Można zadać pytania, zgłosić skargi lub podziękować za zaangażowanie w naszej sprawie.
Dorzucę dalsze informacje, dotyczą mojego regionu
UsuńOstrów Mazowiecka, Zambrów, Grajewo, Augustów, Białystok - spotkania regionalne RPO
Szczegółowy program spotkań konsultacyjnych Rzecznika Praw Obywatelskich:
Ostrów Mazowiecka, Stara Elektrownia, ul. 11 Listopada 7: 9 kwietnia 2019 r. (wtorek) godz. 14.30 – 16.30:
Zambrów, Miejski Ośrodek Kultury, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 2a: 9 kwietnia 2019 r. (wtorek) godz. 18.00 – 20.00
Grajewo, Miejska Biblioteka Publiczna - Oddział dla dzieci, Os. Broniewskiego 3: 10 kwietnia 2019 r. (środa) godz. 14.30 – 16.30
Augustów, Miejski Dom Kultury, Rynek Zygmunta Augusta 9: 10 kwietnia 2019 r. (środa) godz. 18.00 – 20.00
Białystok, Centrum Aktywności Społecznej, ul. Św. Rocha 3: 11 kwietnia 2019 r. (czwartek) godz. 17.30 – 19.30
Rejestracja ułatwia nam organizację spotkania, dlatego bardzo nam na niej zależy.
Przesłanie zgłoszenia oznacza za pośredmictwem formukarza www.rpo.gov.pl/formularz/spotkania-w-Podlaskiem oznacza, że już na Państwa czekamy. Nie jest potrzebne żadne dodatkowe potwierdzenie. Dane służą wyłącznie organizacji spotkań.
Można się z nami kontaktoiwać mailem: spotkaniaregionalne@brpo.gov.pl lub telefonicznie: (22) 55 17 944
W spotkaniach uczestniczy prawnik Biura RPO, któremu można przedstawić swoją sprawę bez konieczności omawiania jej na forum publicznym. Można się od niego dowiedzieć, czy w sprawie może pomóc RPO, a jeśli nie, to kogo z tym pójść
https://www.rp.pl/Praca-emerytury-renty/304039969-RPO-pyta-minister-rodziny-czy-zmieni-prawo-aby-w-pelni-wykonac-wyrok-TK-ws-Kobiet-z-rocznika-1953.html
OdpowiedzUsuńByłam dziś w zus Gdańsk. złożyłam wniosek (pierwszy!) o em. powszechną.Pani sprawdziła, przyjęła , na górze w rogu napisała "TK" i powiedziała, że policzą bez potrącania pobranych świadczeń,
OdpowiedzUsuńPo analizie wyroku (proszę mi dać trochę czasu) wyrażę swoją ocenę dotyczącą możliwych dróg postępowania, mając także na względzie wystąpienie RPO. Szczególnie zawiły jest przypadek osób, które po 2008 pracowały i pobierały wcześniejszą emeryturę, a nigdy nie uzyskały decyzji o emeryturze powszechnej. Parę osób już w takiej sprawie do mnie dzwoniło. Informację z ZUS, które otrzymały w Ich wypadku są moim zdaniem mocno wątpliwe. Można mieć wrażenie, że ZUS będzie usilnie rzucał kłody pod nogi Paniom z "rocznika 53'".
OdpowiedzUsuńWpis będzie również publikowany na tzw. fanpage'u kancelarii na Facebook'u (Kancelaria Adwokacka adwokat Konrad Giedrojć).
Czy mężczyzna ,wcześniejsza emerytura w styczniu 2012 r (praca w szkodliwych warunkach)powszechna emerytura pomniejszona o pobraną wcześniejszą ,odwoływał się do Sądu ,ale skarga została odrzucona.,czy może teraz na podstawie wyroku dla kobiet 53 ,wznowić postępowanie? Czy jest jakaś szansa ?
UsuńŻadna! :-(
UsuńWyrok jest konkretnie adresowany - kobiety'53.
Ja myślę że powinien mąż złożyć wmiosek. Decyzja będzie negatywna. Wówczas pozew do sądu. Sądy nie mogą orzekać wbrew wyrokowi TK.
UsuńDo kogo ma pisać wniosek -skargę, skoro nie jest kobietą?!!
UsuńDostanie z ZUS nie żadną decyzję, tylko zwykłą odpowiedź, że nie ma podstaw do wznowienia postępowania.
A jeśli nawet jakaś Jego sprawa by się znalazła w sądzie w związku z art.25 ust. 1b, to i tak nie będzie orzekał wbrew wyrokowi TK, bo ten wyro został wydany w konkretnej sprawie kobiet'53 - to nie kraj anglosaski, że stosowane są precedensy prawne.
Odmowa wznowienia postępowania nastepuje w drodze decyzji od ktorej służy odwołanie do sądu. Nie wprowadzaj w błąd
UsuńTakże "przez warunki szczególne" jestem od 09. 2011.
OdpowiedzUsuńna wcześniejszej /z odwołaniem w 2017 r. od decyzji
ZUS o powszechnej, negującym stosowanie "pomniejszania w obliczaniu powszechnej" w stosunku
do wszystkich ur. po 1948, a przebywających em. wcześniejszych przed 2013 rokiem /. Wskazanie
z sądu, by z tym problemem zwracać się do "poli-
tyków". A wyrok TK P20/16 z 06. 03. 2019 r. powi-
nien "być przydatny" w "naprawieniu" problemu
przeliczania emerytur tych innych emerytur,aby
także i ci emeryci odzyskali "zaufanie do państwa
i stanowionego przez niego prawa".
O "prawach tych innych" wcześniejszych emerytów
wypowiadał się RPO i również niejeden prawnik.
Parę lat temu zwracałem się w tej sprawie do RPO
i teraz też napiszę "o tych innych - pominiętych",
by "pobudzić Go do działania" w "temacie wszyst-
kich w/w wcześniejszych emerytów".
Czas, by Państwo w odniesieniu do wcześniejszych
emerytów "naprawiło swój błąd".
Slusznie,zwlaszcza ,ze w 2012 W oddziałach ZUS informowali ,ze podlegały pod wcześniejsze przepisy
UsuńPiszę w imieniu mamy.
OdpowiedzUsuńJak liczyć okres przedawnienia?
Mama decyzję o przyznaniu emerytury ma z 2013r. Nie pracowała.
Jednak w 2015r. wystąpiła o przeliczenie kapitału w związku z ustawą o okresach nieskładkowych i ta decyzja jest niekorzystna i została zawieszona.
Czy w takim wypadku okres przedawnienia liczy się od tej ostatniej zawieszonej decyzji z 2015r, czy od decyzji o przyznaniu emerytury z 2013r? Beata
Na razie nie wiadomo, która decyzja o emeryturze jest tą właściwą.
UsuńJuż kilkakrotnie zadawaliśmy to pytanie, ale nikt do tej pory nie udzielił odpowiedzi.
Trzeba poczekać na decyzje ZUS.
Nie czekamy na żadne "decyzje", lecz jedynie na wyjaśnienia ZUS.
UsuńA w tej w/w sprawie: wniosek w 2015 r. było to wystąpienie o emeryturę powszechną - kapitałową (niekorzystną)- z tego powodu zawieszona, czyli ostatnia ważna decyzja NIEPRZEDAWNIONA!
Czy to jest aktualne ze mozna powolac sie we wniosku z 2015r? Ja powolalam sie z 2013r.a mam druga decyzje z 2015 czy moge jeszcze wyslac drugi wniosek..prosze o porade.Marysia
UsuńJa złożyłam wniosek EMP po wejściu w życie wyroku TK ale przed opublikowanie wyroku TK w dzienniku Ustaw czy to będzie miało wpływ na decyzję. A może go wycofać i złożyć teraz
OdpowiedzUsuńData złożenia wniosku nie ma tu znaczenia.
UsuńNie wycofuj na razie wniosku, poczekaj na odpowiedż z ZUS. Poczekaj też na opinie prawników.
Wręcz przeciwnie!!!
UsuńMa znaczenie, bo wniosek był złożony pod rządami poprzedniego stanu prawnego, wyrok TK jeszcze się nie uprawomocnił.
NIEPRAWDA!!!
UsuńTermnin złożenia wniosku ma znaczenie.
Ten złożony przed uprawomocnieniem się wyroku TK, to pod rządami poprzedniego stanu prawnego, obowiązujący art. 25 ust. 1b u.e.r.!
Z powyższych wpisów wynika, że jednak powinnaś wycofać swój wniosek o emeryturę.
UsuńA ja dziękuję za czujność autorom powyższych komentarzy.
ja złożyłam swój wniosek o emeryturę powszechną 27 marca 2019 jeszcze przed uzasadnieniem wyroku ale po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym, cz też mam wniosek wycofać, proszę o radę
OdpowiedzUsuńNie.
UsuńZ dniem 21 marca wyrok stał się prawomocny i obowiązujący.
A może poczekać jaka decyzja wyda ZUS na ten wniosek i wtedy wycofac i złożyć nowy o EMP
OdpowiedzUsuńPrzede wszystkim poczekaj na dalsze opinie prawników.
UsuńSprawa wniosków o emeryturę powszechna EMP wydawała się prosta i jasna. A teraz się okazuje, że może trzeba będzie się sądzić.
A w sprawie Twojego wniosku, na razie możesz poczekać z wycofaniem. Być może, otrzymasz odpowiedż z ZUS ciągu najbliższych tygodni.
Jeśli nie, to przed 21 kwietnia (właściwie 23.04.)trzeba wniosek wycofać i złożyć nowy.
witam chciałabym prosić o pomoc jestem z 1953 skladalam wniosek o ponowne obliczenie w 2013 dopstalam odmowną decyzje nic z tym nie robiłam tak wiec minelo 6 lat .Ponownie skladalam wniosek o przeliczenie na nowo w 2015 z racji urlopow wychowawczych tez dostałam ze nie należy sie jeszcze wyszlo mniej ,i teraz jestem w kropce krory wniosek będzie sie liczyl do wyroku TK? PROSZE O PODPOWIEDZ
OdpowiedzUsuńWitam I już jest wszystko jasne koleżanka r. 53 pierwszy raz złożyła 2 tygodnie temu wniosek o przeliczenie emerytury i dziś dostała negatywna decyzję nie przelicza jej po nowemu i może odwołać się do Sądu. Natomiast u mnie minęło 5 lat czekam na decyzję która jak wszystkie wiemy też będzie odmowa. Na nic wyrok TK. ZUS i Państwo zrobią co zechcą bo mają władze a nas na stare lata powysylaja do Sądu. Ciekawa jestem która grupa skorzysta z łask ZUS.
OdpowiedzUsuńCzyli złożyła przed 21.03.,przed opublikowaniem wyroku TK ...
UsuńKiedy dokładnie wypadły te dwa tygodnie temu, gdy koleżanka złożyła wniosek? Jeśli przed 21 marca, to za wcześnie.
Usuń"Wyroki Trybunału Konstytucyjnego wchodzą w życie z dniem ogłoszenia ich w odpowiednim dzienniku urzędowym (np. w wypadku ustaw – w Dzienniku Ustaw), tzn. że tego dnia przepisy niekonstytucyjne tracą moc obowiązującą. Trybunał może jednak określić inny termin utraty mocy obowiązującej przez niekonstytucyjne przepisy – po to, by dać prawodawcy czas na rzetelne przygotowanie koniecznych zmian."
Ponieważ TK nie wskazał żadnego innego terminu utraty mocy obowiązującej art. 25 ust. 1b stosowanego wobec wcześniejszych emerytek '53, to znaczy, że utracił tę moc z dniem 21 marca 2019 r., gdy został ogłoszony w Dzienniku Ustaw.
Pani Bogno-przykra wiadomość i zaskakująca.Może Pani poda więcej informacji dotyczącej tej sprawy .Może choć w skrócie przedstawi Pani uzasadnienie ZUS dotyczące jak wyżej.Z wyrazami szacunku-Krystyna z lubuskiego
UsuńCo to znaczy "pierwszy raz złożyła 2 tygodnie temu wniosek o przeliczenie emerytury" - wniosek o emeryturę powszechną?!
UsuńNie przeliczą, bo ... DLACZEGO?
KONKRETY, jeszcze raz konkrety!!!
Koleżanka powinna jak najszybciej tj. przed 23 kwietnia złożyć skarę o wznowienie postępowania w związku z wejściem w życie orzeczenia TK.
UsuńPost z 9 marca nosił tytuł:
Usuń„Kobiety 53 - składamy wnioski do ZUS”
http://emeryturazawieszenie.blogspot.com/2019/03/kobiety-53-skadamy-wnioski-do-zus.html
Część pań zrozumiała to dosłownie i złożyła wnioski przed 21 marca.
15 marca, Ewa napisała:
Nie ma co czekać. tak zrobiłam - dziękuję!!! Pozdrawiam
http://emeryturazawieszenie.blogspot.com/2019/03/kobiety-53-skadamy-wnioski-do-zus.html?showComment=1552485840702#c6869238083386757794
20 marca inna pani napisała:
Bardzo dziękuję, tak zrobiłam na formularzu EMP
http://emeryturazawieszenie.blogspot.com/2019/03/kobiety-53-skadamy-wnioski-do-zus.html?showComment=1553092795290#c8166210087274466140
Także 20 marca kolejna emerytka napisała:
Witam, złożyłam wniosek na formularzu EMP i otrzymałam
zwięzła wypowiedź " jest Pani w najkorzystniejszej sytuacji". Moi drodzy rozpowszechniać trzeba orzeczenie TK wśród swoich znajomych nawiązując do tego wspaniałego bloga. Prowadzącym tylko dziękować i życzyć wszystkiego dobrego
http://emeryturazawieszenie.blogspot.com/2019/03/kobiety-53-skadamy-wnioski-do-zus.html?showComment=1553092523422#c3364227011273024970
No cóż, ja też, zaraz po ogłoszeniu wyroku TK, "poleciałam" do ZUS z wnioskiem o przeliczenie emerytury. Chyba emocje i zachłyśnięcie się sprawą w TK podziałało brakiem zastanowienia. Chciałam, po opublikowaniu wyroku w DU, wycofać wniosek , ale odpowiedż przyszła błyskawicznie. I tak kuriozalna, że wstyd ją przytaczać. Wniosek "pospieszny" wycofałam, złożyłam nowy o wznowienie postępowania. I czekam.
UsuńA teraz, jeszcze raz, do wszystkich pań, które złożyły wnioski przed 21 marca:
wycofajcie swoje wnioski Z ZUS przed świętami i złóżcie nowe. Można poczekać na odpowiedż z ZUS, jeśli nadejdzie przed świętami. Jeśli nie, to trzeba wycofać wniosek, nie czekając na odpowiedż.
Pani Jolu serdecznie dziękuję za wspaniały blog w imieniu wszystkich moich koleżanek "53" z Jeleniej Góry. Życzymy wszystkiego najlepszego, dużo zdrowia, pomyślności, zdrowych, spokojnych Świąt Wielkanocnych - smacznego jajka i mokrego śmingusa dyngusa. Wiesława B.
OdpowiedzUsuńDecyzja ZUS odmawia ustalenia wysokości emerytury. Uzasadnienie brzmi następująco. Że nie składała Pani wniosku o emeryturę powszechną po 2012r.Kolezanka pobiegła do zus i dowiedziała się żeby nic ie robiła najprawdopodobniej przyjdzie jeszcze jedna decyzja też odmowna i wtedy za pośrednictwem ZUS złoży wniosek do sądu pracy. Dała nawet druki które ma złożyć do sądu więc czekamy na tą drugą decyzję. My uznalysmy, że ta pierwsza która przyszła dotyczy wyrównania ale do końca nie wiemy. Wygląda na to , że ZUS też nic nie wie bo niby dlaczego ta druga ma przyjść teznegatywno skoro pierwszy raz składała wniosek o przeliczenie. Jestem z Kielc. Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńJeśli koleżanka domagała się także wyrównania w pierwszorazowym wniosku o emeryturę powszechną, to nic dziwnego, że dostała decyzję odmowną, bo co tu wyrównywać...
UsuńPani Bogno, proszę podać datę złożenia wniosku przez koleżankę.
Usuń27marzec 2019r
UsuńPani Bogno, 5 kwietnia napisała Pani, że koleżanka złożyła wniosek dwa tygodnie temu, więc nie mogło to być 27 marca.
UsuńPrzepraszam, że napisałam 2 tygodnie temu, na emeryturze czasem człowiekowi myli się czas, nie pracuję dopiero 2 miesiące, ale napewno był to 27marzec sprawdziłam jest pieczątka ZUS na wniosku. My tez byłyśmy zdziwionione, że już jest decyzja. Gdy koleżanka składała wniosek to Pani wzus dała jeszcze dodatkowo pismo do podpisania i teraz wiemy, że bylo to pismo o wyrównanie i ta decyzja była właśnie o to wyrównanie odmowa. Ale Pani wzus powiedziała że trzeba czekać na drugą decyzję która cytuję też będzie odmowa i dała druki do sądu bo to trzeba skladaczaposrednictwem ZUS. Tyle wiem. Pozdrawiam
UsuńJa pierwszy wniosek o powszechną emeryturę złożyłam 28 marca. Czy też mam go wycofać. Już się pogubibiłam i nie wiem co robić.
OdpowiedzUsuńNie.
UsuńWnioski wycofują tylko te panie, które złożyły je przed 21 marca.
Dostalam przyierwsza decyzje ENP otrzymalam 18-11-2013r ale ZUS napisal;Po uzgodnieniu niezgodnosci na pani koncie nastapi ustalenie wysokosci swiadczenia wiec zostalam na wczesniejszym swiadczeniu.Dopiero 15-01-2016r otrzymalam druga decyzje;Oddzial informuje iz dokonal przeliczenia emerytury po zakonczeniu postepowania wyjasniajacego majacego na celu nieprawidlowosci na koncie. Zostalam przy starym swiadczeniu bo bylo bardziej korzystne.Jeszcze nie skladalam skargi.Bardzo prosze o odpowiedz ktora data mi sie liczy
OdpowiedzUsuńJeżeli pierwszy raz wniosek o emeryturę powszechną, to na formularzu EMP, a nie żaden wniosek o przeliczenie i jeszcze z wyrównaniem.
OdpowiedzUsuńNie ma co się dziwić - jaki wniosek, taka odpowiedź. 😕
Witam. To ja 53r, która złożyła po raz pierwszy wniosek o emeryturę powszechna 20 marca i byłam wówczas "w najkorzystniejszej sytuacji" - ale śledząc uważnie wszystkie wpisy na tym wspaniałym blogu musimy dokonywać natychmiastowej analizy naszych działań i tak 25 marca złożyłam wniosek EMP umieszczając pod moim podpisem adnotacje dotyczące ogłoszenia w Dz.U. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i tym razem pani jako mój doradzca z ZUS poinformowała mnie, że "mojej osoby to orzeczenie nie dotyczy ...". Jednak jestem dobrej myśli i nadal śledzę wymianę naszych myśli, analiz zastanej rzeczywistości. Tak trzymajmy, a Pani Joli jeszcze raz skladam serdeczne podziękowania za już i jeszcze. Wieslawa B. z Jeleniej Gory
OdpowiedzUsuńWysłałam zapytanie do ZUS w sprawie kobiet z rocznika 53, które nigdy nie występowały o emeryturę powszechną, otrzymałam następującą odpowiedź:
OdpowiedzUsuń"proszę złożyć wniosek o emeryturę EMP - na podstawie wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda stosowną decyzję. Na ten moment oczekujemy szczegółowych wytycznych dotyczących wyroku Trybunału Konstytucyjnego".
Ja złożyłam EMP i czekam na odpowiedź.
UsuńI w tym momencie zaczynają kręcić i kombinować, ponieważ u.e.r. wyraźnie określa warunki występowania o emeryturę powszechną i wyrok TK określił art. 25 ust. 1b u.e.r. w stosunku do WSZYSTKICH kobiet'53 jako niekonstytucyjny, więc sprawa jest jasna i klarowna - należy obliczyć wysokość świadczenia na dzień złożenia wniosku bez zmniejszenia kapitału o pobrane wcześniejsze emerytury brutto. ;-)
Usuńi to jest konkretna odpowiedź, drogie Panie,pisząc o swoich sprawach podawajcie symbole wnoszonych wniosków do ZUS wtedy będzie wiadomo o co wnosicie i dla czytających wpisy jasne sytuacje.pozdrawiam wszystkie Panie 1953
OdpowiedzUsuńMamy dość liczną grupę osób, które nie złożyły jeszcze wniosku o przyznanie tzw. dożywotniej emerytury, będą więc miały teraz możliwość korzystniejszego wyliczenia świadczenia – mówi Wojciech Andrusiewicz z Centrali ZUS w Warszawie. To jak to się ma do informacji udzielanych w oddziałach ZUS
OdpowiedzUsuńPani Bogno jaki symbol wniosku złożyła koleżanka moze był to wniosek o ponowne przeliczenie a nie o emeryturę powszechną?
OdpowiedzUsuńKoleżanka złożyła 27 marca formularz EMP pierwszy raz wniosek o emeryturę powszechną Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńNiezrozumiałe, jak ZUS mógł "odmówić" wydania decyzji przyznającej emeryturę. Można by zrozumieć, gdyby przyznał emeryturę kapitałową (nawet w ostateczności z odliczeniem pobranych emerytur, wbrew wyrokowi TK) i ją zawiesił, bo emerytura wcześniejsza wyższa. Ale odmówić wydania decyzji przyznającej EMP? Może coś było nie tak we wniosku?
UsuńZUS wciąż czeka na rozporządzenia ustawodawcy w sprawie pań które nie składały badź wycofały wniosek o Emp
OdpowiedzUsuńCo to znaczy czeka na rozporządzenia ustawodawcy?
UsuńPrzecież od 21 marca br. obowiązuje wyrok TK, który jest ostateczny. Należy stosować bezwzględnie prawo a nie szukać "dziury w całym" poprzez wymyślne interpretacje wyroku oraz próbować wyczytać z uzasadnienia wyroku niekorzystne warunki dla kobiet'53.
Po publikacji wyroku TK ustawodawca naszej feralnej ustawy sejmowej (czyli sejm RP) musi dokonać, zgodnie z prawem, zmiany tego niekorzystnego dla kobiet z rocznika 53 zapisu. Może będzie to likwidacja w ustawie zapisu z art.25 a może coś więcej. Tak jest napisane w uzasadnieniu wyroku TK jako zalecenie dla ustawodawcy w końcowej części uzasadnienia, i dodane jest zdanie, że to jednak nie wstrzymuje możliwości składania wniosków w tej sprawie do ZUS. Myślę, że zgodnie z tym zaleceniem ZUS będzie teraz przyjmował wnioski od nas, kobiet 53 a później stosownymi pismami poinformuje, że nasza sprawa zostanie rozpatrzona później niż w ciągu miesiąca (zgodnie w wymogami kpa)z takiego to a takiego powodu, jak to opisała jedna z pań. Bądźmy więc cierpliwe i czytajmy wszystko ze zrozumieniem, pozdrawiam Basia
UsuńCzytajcie panie uzasadnienie wyroku TK zwłaszcza pkt 120,121 i 122
OdpowiedzUsuńJest wiadomość w gazecie super biznes że przeliczy emerytury rocznikowi 53'
OdpowiedzUsuńCzy możesz podać link do tego artykułu?
UsuńJest art. ale z 7 marca
Usuńhttps://superbiz.se.pl/wiadomosci/zus-ponownie-przeliczy-emerytury-zobacz-kto-na-tym-zyska-aa-1ZdQ-4a7z-K5bb.html
Takie komentarze jak wyżej, bez linków, to lepiej nie puszczać, bo tylko sieją dezinformację. A my już i tak na szpilkach siedzimy...
Ten link powyżej tj z 7 marca z superbiz nic, ale to nic nowego i budującego nie wnosi, a po tylu dniach od publikacji wyroku w DU powinno być już jednoznaczne stanowisko ZUS-u, a nie ciągłe dywagacje, nie świadczy to dobrze ani państwie prawa ani o państwie w państwie czyli zusie.
UsuńPrzecież na zdroworozsądkowy, babski rozum powinny być trzy ścieżki postępowania:
1. te co nie występowały nigdy o EMP - składają wniosek pierwszy raz
2. te, co wystąpiły, ale wycofały - występują ponownie
3. te, które miały sprawy w sądzie - ponownie sprawę
ponadto nie ma żadnego dzielenia, sprawa dotyczy kobiet 1953 bez względnie i nie ma co szanowny zusie kombinować, jest jeden wyjątęk - a i owszem, bo te z nas które poszły do sądu, powinny mieć wypłacone różnicę, natomiast te kobiety, które po raz pierwszy składają wniosek o EMP teraz(do tej grupy i ja należę), powinny mieć przeliczone emerytury od miesiąca złożenia wniosku z uwzględnieniem kwoty bazowej i wskaźników za urlop wychowawczy oraz studia. Proste? chyba zbyt proste, więc niektórzy z decydentów muszą baaardzo chcieć namieszać.
Ewa D-Ch.
Jeszcze są kobiety z przyznaną EP ale zawieszoną ,bo była niższa o potrącone wcześniej pobrane emerytury ( przyznaną po 2013 r ) ...
UsuńJaka kwota bazowa?!! ZAPOMNIJ!!!
UsuńTeraz tylko emerytura kapitałowa.
W punktach brakuje jeszcze jednej grupy, tej chyba najliczniejszej, której kończy się w szybkim tempie czas na w miarę pozytywne załatwienie sprawy, a za nim rządzący i sejm COŚ wymyślą, to będzie po ...
Tak, nie uwzględniłam wszystkich grup w tych trzech punktach, ale to się rozumie samo że chodzi o cały rocznik 1953 tylko tryb postępowania powinien być różny, a co do kwoty bazowej to przecież z niej jest pochodny kapitał i wszelkie procenty tj wskaźniki chyba też Ewa D-Ch.
UsuńPrzy KP jest jedna niezmienna kwota bazowa = 1220,89.
UsuńEla53
OdpowiedzUsuńZłożyłam do ZUS-u wniosek EMP po 21 marca (pierwszy raz o emeryturę powszechną). Właśnie dostałam pismo z ZUS-u, że decyzja w sprawie mojej emerytury zostanie wydana po opublikowaniu uzasadnienia do wyroku i po uzyskaniu stosownej wykładni z ministerstwa MRPiPS.
No przecież w świetle wyroku TK oraz interwencji RPO w MPiPS, ZUS ma rację, ponieważ jedynie ustawodawca może zmienić te wadliwe prawo, aby wyrokiem objęte były wszystkie panie z rocznika 53.
UsuńTo czekaj tatka latka ... 😏
UsuńA wyrokiem są objęte WSZYSTKIE kobiety'53.
Zmiana prawa może dotyczyć jedynie co do realizacji trybu wykonania wyroku, a o tym mówi komunikat ZUS.
"A wyrokiem są objęte WSZYSTKIE kobiety'53." i
Usuń"Zmiana prawa może dotyczyć jedynie co do realizacji trybu wykonania wyroku, a o tym mówi komunikat ZUS."
MY 1953 to wiemy, tylko dlaczego ten sam ZUS nie zaczyna naliczać i wysyłać decyzji tym, co teraz składają pierwszy druk EMP ? To już powinni robić, żeby potem płynnie przejść do tych ciut bardziej skomplikowanych przypadków...Ewa D-Ch
Dzisiaj tj.9 kwietnia złożyłam wniosek o emeryturę na druku EMP i Pani z ,,okienka,,ZUS poinformowała mnie, że wniosek o emeryturę powszechną nie będzie rozpatrzony w ciągu 30 dni z uwagi, że czekają na wytyczne z MRPiPS. Na moją odpowiedź, że wytyczne dla ZUS to wyrok i uzasadnienie TK z 6.03.2019 wzruszyła ramionami i kazała czekać, na decyzję MRPiPS, w jaki sposób wnioski o emeryturę złożone na druku EMP mają być rozpatrywane przez ZUS.
UsuńCzy tylko ja mam takie wrażenie,że ZUS razem z MRPiPS ,,coś,,kombinuje?
Witam.Dzisiaj-11.04. byłam w radomskim ZUS i pan poinformował mnie, że nie mają wytycznych co do rozpatrzenia poszczególnych wniosków (nikt nic nie wie).Ciekawe kiedy będą realizować wnioski kobiet z 53 r. Może rzeczywiście coś kombinują? Zastanawia mnie również symbol emerytury. E - to wcześniejsza, ENP wg ZUS (przynajmniej tak mi wmawiał dzisiaj pracownik ZUS) to powszechna (04.2016). Cały czas czytam na blogu, że powszechna to na druku EMP. To ja mam tą powszechną czy nie, będę miała jakieś problemy? - zwariować można. Chyba jutro pofatyguję się znowu do ZUS.
UsuńJak poprawnie napisać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury
OdpowiedzUsuńNp. w Łodzi są gotowe pisma w tej sprawie do wypełnienia.
OdpowiedzUsuńMoi drodzy, a czy nie prościej złożyć wniosek o przeliczenie emerytury (mówię tu o osobach, które nie skarżyły decyzji i przedawnił się termin do złożenia wniosku o wznowienie na podstawie art. 145a kpa) z uwzględnieniem nowego stanu prawnego, jaki zaistniał po wejściu w życie przedmiotowego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, z uwzględnieniem tych wypłaconych świadczeń, niesłusznie potrąconych?
OdpowiedzUsuńWitam. Chciałabym uzyskać informacje na jakiej podstawie sugeruje się, że Panie 53, które dopiero składają wnioski EMP mają mieć przeliczenie o daty złożenia, a inne z wyrównaniem. Przecież zawieszenie było tylko na pismie, a wypłacano emerytury po staremu. Ja z tego tytułu, że nie złożyłam wniosku na powszechna nic nie zyskałam, wręcz przeciwnie byłam traktowana jak Panie, które wystąpiły o emeryturę powszechna. Składałam wnioski ....z racji urlopów wychowawczych, o przeliczenie kapitału 2015 r w związku o okresach nieskładkowych .,.. i liczono, ale stwierdzono, że z tego tytułu nic nie dodadzą do emerytury. Myślę, że jest nas takich więcej. Więc nasuwa się pytanie komu i za co ma wyrównać ZUS ? Wiesława B. z Jeleniej Gory
OdpowiedzUsuńPrzeliczenie KP w 2015 r. w związku z urlopami wychowawczymi było właśnie wystąpieniem o emeryturę powszechną - kapitałową.
UsuńWyrównanie wszystkim,które składały wnioski o e.p.
No nie przeliczenie urlopu wychowawczego z 0,7 na 1,3 dało większą emeryturę w moim przypadku o 70zł, ale nadal była mniejsza od wcześniejszej.
OdpowiedzUsuńPrzecież w ZUS przeliczano urlopy i studia tylko wtedy, gdy się wystąpiło o powszechną, te z nas które cały czas były na wcześniejszej tj ani razu nie występowały o powszechną (bo wiedziały, że nie będą miały nic w zamian - wcześniejsza większa)nie miały przeliczanych tych wskaźników, tylko z powszechną, nawet tą wyliczoną, ale nie płaconą z wiadomych względów - mogły mieć przeliczone za wychowawczy i studia.
UsuńW dn. 21.03.2019 byłam w ZUS z pytaniem czy mogę złożyć pismo w związku z decyzją T.K z dn. 06.03.19 w sprawie kobiet z rocznika 53. Pani powiedziała, że nie ma jeszcze druku w tej sprawie, więc nie mogę. Miałam przygotowane przez siebie pismo, więc Pani powiedziała, że pismo przyjmie. W moim piśmie sprawę określiłam, że jest to wniosek o przeliczenie emerytury. Dodałam, że w związku decyzją Trybunału Konstytucyjnego z dn. 06.03.2019r., sygn. akt P 20/16. stwierdzającego niekonstytucyjne potraktowanie kobiet z rocznika 1953, proszę o przeliczenie po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, przyznanego od 01.03.2009 świadczenia wcześniejszej emerytury i przyznanie emerytury powszechnej. Ponieważ podczas zatrudnienia byłam na urlopie wychowawczym i ten okres był liczony jako nieskładkowy z współczynnikiem 0,7, więc prosiłam równocześnie o przeliczenie tego okresu ze współczynnikiem 1,3. Dzisiaj, w dn. 08.04.2019 otrzymałam pismo z ZUS. Była w nim Decyzja o ponownym ustaleniu kapitału początkowego oraz Decyzja o przyznaniu emerytury z dn. 01.04.2019, podana podstawa prawna, to Ustawa z dn. 17.12.1998, czyli, ta na podstawie której przyznano mi w dn. 09.03.2009 wcześniejszą emeryturę. Na przeliczeniu zyskałam 174.00 zł. Na końcu pisma było zdanie, że " Skarga w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z d. 20.03.2019 oraz wniosek o emeryturę z wieku powszechnego zostanie rozpatrzony odrębną decyzją."
OdpowiedzUsuńDo tej pory nie występowałam o emeryturę powszechną, ponieważ w ZUS informowano mnie, że nie ma co składać wniosku, bo przeliczenie będzie niekorzystne i tak zostanę na wyliczonej emeryturze wcześniejszej. Przez pewien czas po przejściu na emeryturę pracowałam na 1/2 etatu, więc występowałam o przeliczenia z uwagi na wpłacane składki. Czy w tej sytuacji mam czekać, czy złożyć pismo o przyznanie emerytury powszechnej na druku ZUS? Moje pismo było złożone 20.03., czyli przed ogłoszeniem decyzji T.K. w Dzienniku Ustaw.
Jeszcze troszkę poczekaj, może ukażą się jakieś nowe wytyczne ZUS, czy też opinie prawników.
UsuńWygląda na to, że otrzymałaś decyzję o emeryturze powszechnej z dniem 01. kwietnia.
Sprawdż, jaki symbol ma twoja emerytura.
Przed świętami powinnaś chyba złożyć nowy wniosek, bo ten z 20 marca jest przedwczesny i z tego powodu mogą go odrzucić.
Może ktos bardziej kompetentny podpowie, co tu należy zrobić.
Ale w decyzji ZUS wyraźnie pisze ze wniosek o emeryturę z wieku powszechnego zostanie rozpatrzony odrębną decyzja, czyli nadal jesteś na emeryturze wczesniejszej
UsuńSymbol emerytury E1, poprzedni był E. Obecną emeryturę naliczono mi na starych zasadach, z naliczeniem nowej kwoty bazowej i zaliczeniem zwiększonego okresu zatrudnienia, ponieważ po przejściu na wcześniejszą emeryturę pracowałam przez jakiś czas. Jest to korzystniejsze naliczenie, ale nadal jestem na wcześniejszej emeryturze. ZUS informuje. że w każdej chwili można złożyć wniosek o obliczenie lub przeliczenie kapitału początkowego, co nie jest równoznaczne z przejściem na emeryturę powszechną. Mój kapitał początkowy nie został umniejszony o wypłacone do tej pory emerytury, tylko wyliczony zgodnie z obowiązującymi przepisami, czyli wyliczyli mi okres urlopu wychowawczego ze współczynnikiem 1,3, ale tylko w KP i zmienili okres stażu pracy. W decyzji o emeryturze nadal jest ten okres liczony po staremu, czyli współczynnikiem 0,7. Dopiero po przejściu na emeryturę powszechną możemy mieć liczony wskaźnik 1,3. Czekam na decyzję z ZUS w sprawie ustalenia emerytury powszechnej po decyzji TK. Anna K.
Usuń01.04 złożyłam skargę "o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji o przyznaniu emerytury i i jej obliczeniu" i otrzymałam odmowę do przeliczenia emerytury ponieważ od ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat. Nie wiem o co chodzi.
OdpowiedzUsuńOtwarta droga do sądu. 😐
UsuńNie wiem w jaki sposób i na jakim druku trzeba zwrócić się do sądu. proszę o pomoc.
UsuńDruku nie ma.
UsuńW pouczeniu jest na pewno do jakiego sądu.
Mecenas zadeklarował pomoc, należy się do Niego zwrócić.
Dziękuję.
UsuńMam dwie decyzje z 2013r o emeryture powszechna i decyzje 2015r w zwiazku z przeliczeniem urlopu wychowawczego.We wniosku o wyrownanie powolalam sie na na decyzje z 2013 r.Czy mam wycofac ta decyzje i powolac sie na ta z 2015 r. Prosze o pomoc.Emerytka 53.
OdpowiedzUsuńJak będą "kumaci", to skargę powinni odnieść do ostatniej ważnej decyzji z 2015 r. - NIEPRZEDAWNIONEJ!
UsuńInne postępowanie będzie nosiło znamiona czystej złośliwości.
Dla pewności i spokoju należy upewnić się u źródła, jak potraktowany będzie wniosek.
Moja mama jest w identycznej sytuacji. Złożyła skargę wg wzoru z tego bloga oraz dodatkowo dopisała, aby wypłacono jej wyrównananie od 2013r. Doszliśmy do wniosku, że na tym etapie nie wiadomo jak zus będzie do tego podchodził, czy wyrównywać będą od 2015r, czy może 5 lat wstecz. Beata
UsuńProstuję, w ZUS złożyłam pismo 20.03, nie 21, czyli przed ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw.
OdpowiedzUsuńChciałem przekleić wpis z facebook'a kancelarii, ale nie mieści się tu. Więc polecam lekturę na fb.
OdpowiedzUsuńNiestety nie mogę każdego dnia zaglądać na blog, ale jeżeli otrzymam podstawowe dokumenty (skan e-mailem: kancelaria@giedrojc.eu), to doradzę.
Z pewnością już jednak większość osób złożyła wnioski.
Jak już pisałem wcześniej, osobom, którym upłynęło 5 lat zalecam art. 144 ustawy o em. i rentach, a tym, które nie miały w ogóle decyzji o em. powszechnej po prostu złożenie o nią teraz wniosku.
W razie decyzji odmownych trzeba się odwoływać do sadów!
chyba art. 114 a nie 144 ustawy emerytalnej?
UsuńNa stronie ZUS jest oficjalny komunikat kto, gdzie i w jakim terminie może składać skargi o przeliczenie emerytury(link poniżej),z podziałem na kobiety,które dostały odmowę z ZUS i się nie odwołały oraz kobiety, które wystąpiły na drogę sądową i przegrały. Nie ma nic o przedawnieniu roszczeń, ani też o kobietach, które nadal są na wcześniejszej emeryturze, bo nie złożyły wniosku o emeryturę powszechną. Moim zdaniem to oczywiste, że te kobiety mają prawo w związku z wyrokiem TK składać wniosek o emeryturę powszechną, dlatego o tym ZUS nie wspomina.
OdpowiedzUsuńhttps://www.zus.pl/pl/o-zus/aktualnosci/inne/-/publisher/aktualnosc/1/komunikat-w-sprawie-wyroku-trybunalu-konstytucyjnego-z-dnia-6-marca-2019-r_/2511341
Pozdrawiam i dziękuję Panu mecenasowi Konradowi Giedrojć za cenne rady i zainteresowanie naszym problemem. Grażyna
Przecież to jest komunikat z 28.03.2019 ...
UsuńWitam. Nawiązując do mojego wpisu z 8.04.2019 muszę się podzielić moim przypadkiem. Otóż na podstawie Ustawy z dnia 5 marca 2015 r. /.../złożyłam wniosek 19 maja 2015 r. o przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu urlopu wychowawczego jak i również niewykonywania pracy w związku ze sprawowaniem opieki nad dziećmi do lat 4. Poprosiłam również o ponowne przeliczenie pobieranego świadczenia emerytalnego. 16 grudnia otrzymałam decyzję o ponownym ustaleniu kapitału - i tu okresy opieki nad dzieckiem zostały przeliczone przy zastosowaniu art.174 ust. 2 a, ustawy w pkt. 1 z przelicznikiem 1,3 za każdy rok. Tego samego dnia otrzymałam decyzję o odmowie prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem okresu nieskładkowego licznego po 1,3 podstawy wymiaru świadczenia za każdy rok urlopu lub nie wykonywania pracy z powodu konieczności opieki nad dzieckiem uzasadniając, że jestem na emeryturze w/g dotychczasowych zasad i brak jest podstaw do ponownego ustalenia świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem przyjętych okresów nieskładkowych z przelicznikiem 1,3. A wniosek o emeryturę powszechna złożyłam dopiero teraz tj. 25 marca 2019 r. Pozdrawiam Wiesława B. z Jeleniej Gory
OdpowiedzUsuńProszę napisać, jakiej treści było pismo z ZUS, podłączając odpowiedź do tej wypowiedzi. Anna K.
UsuńWitam. Jak już wspomniałam powyżej to były dwa pisma: pierwsze tj. decyzja o ponownym ustaleniu kapitału początkowego i drugie parę dni później z tą samą data. Myślę Pani Aniu, że chodzi Pani o decyzję I. ...o odmowie prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury...- to jako rozstrzygnięcie. . II. Uzasadnienie 1. Kapitał początkowy jest jednym z elementów składowych wartości "emerytury w/g zreformowanych zasad",natomiast nie bierze on udziału przy obliczaniu emerytury w/g dotychczasowych zasad. 2. Przy ustalaniu kapitału poczatkowego okresy urlopu wychowawczego lub okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dziecmi traktuje się jako okresy nieskładkowe liczone po 1,3 podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok tych okresów (z uwzględnieniem pełnych miesięcy). 3. Przy ustalaniu wysokości emerytury w/g dotychczasowych zasad okresy przebywania na urlopie wychowawczym lub niewykonywania pracy z powodu konieczności opieki nad dzieckiem traktuje się jako okres nieskładkowy liczony po 0,7 podstawy jej wymiaru. 4. Z uwagi na to, że Pani emerytura została ustalona w/g dotychczasowych zasad - brak jest podstaw do ponownego ustalenia wysokości Pani świadczenia z uwzględnieniem przyjętych okresów nieskładkowych z przelicznikiem 1,3. III. Podstawa prawna. ZUS wydał decyzję na podstawie przepisu art. 174 ust.2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r.748) w brzmieniu nadanym ustawa z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2015 r.552). Myślę, że ten wpis bedzie pomocny. Pozdrawiam. Wiesława B. z Jeleniej Gory
UsuńJestem w grupie osób, które pierwszy raz będą składały wniosek o emeryturę powszechną (druk EMP) i chciałabym go złożyć w lipcu - czy mogę tak zrobić ? Wyrok TK jest bezterminowy, czy ZUS może robić jakieś problemy?
OdpowiedzUsuńKilka dni temu pytałam się w imieniu mamy, czy Zus będzie liczył okres przedawnienia od 2013r, czyli od terminu wystąpienia o emeryturę, czy od 2015r, w przypadku, gdy panie występowały o przeliczenie okresów nieskładkowych i te decyzje zostały zawieszone.
OdpowiedzUsuńPotwierdziła się uzyskana tutaj odpowiedź. Nie ma przedawnienia w tym wypadku.
Dzisiaj moja mama była w zusie i pani poinformowała, że decyzja z 2015 (zawieszona) jest nieprzedawniona, mama złożyła pismo skargę, według wzoru podawanego tutaj na stronie.
w skardze mama powołała sie na decyzję o przyznaiu emerytury po raz pierwszy czy na decyzję o przeliczeniu z 2015 r.?
UsuńMam propozycję,żeby panie podawały swoje nicki lub imiona, ponieważ po nazwie "anonimowy" trudno zidentyfikować osobę, która dokonuje wpisu kilka razy. Warto też podawać miasto i ZUS, z którego panie otrzymały decyzję, łatwiej będzie mieć pogląd,jak traktuje nas ZUS, ponieważ dotychczasowe odpowiedzi w tej samej sprawie są rozbieżne, głównie chodzi mi o przedawnienie decyzji.
UsuńKrystyna
I tak trzymać!
UsuńProszę się podzielić informacją jak będzie wydana decyzja: nowa wysokość świadczenia i czy dokonają wyrównania spłaty za jaki okres (od 2013 czy od 2015 - ostatniej decyzji).
Powodzenia!
Mama ogólnie złożyła skargę, bez powoływania się na decyzję z 2013 czy 2015r. Dokładnie skopiowałam jej wzór skargi podawanej tutaj na blogu w poprzednich wpisach z marca. Pani zapytała się, czy mama odwoływała się do sądu, ale nie odwoływała się, wiec sprawdziła w systemie, decyzja o emeryturze z 2015r nie jest przedawniona, powiedziała, żeby złożyć skargę. ZUS w Szczecinie. pozdrawiam. Beata
UsuńKtory zus?
OdpowiedzUsuńSzczecin
UsuńJestem na wcześniejszej emeryturze i pracuję do tej pory. W związku z wyrokiem TK złożyłam pismo i wystąpiłam o emeryturę powszechną (EMP- druk). W piśmie zaznaczyłam, że wiek uprawniający mnie do otrzymania emerytury powszechnej to 60lat i 4 miesiące. Nigdy do ZUS nie występowałam o przeliczenie, natomiast co kwartał był doliczany staż pracy. zastanawiam się czy w moim przypadku nie lepsza byłaby emerytura kapitałowa?
OdpowiedzUsuńI tak trzymać!
OdpowiedzUsuńProszę się podzielić informacją jak będzie wydana decyzja: nowa wysokość świadczenia i czy dokonają wyrównania spłaty za jaki okres (od 2013 czy od 2015 - ostatniej decyzji).
Powodzenia!
W Radomiu powiedzieli, że jeszcze nie wiedzą jak liczyć. To chyba jest chore. Tu liczą a tu nic nie wiedzą.
UsuńJestem na wcześniejszej emeryturze i pracuję do tej pory. W związku z wyrokiem TK złożyłam pismo i wystąpiłam o emeryturę powszechną (EMP- druk). W piśmie zaznaczyłam, że wiek uprawniający mnie do otrzymania emerytury powszechnej to 60lat i 4 miesiące. Nigdy do ZUS nie występowałam o przeliczenie, natomiast co kwartał był doliczany staż pracy. zastanawiam się czy w moim przypadku nie lepsza byłaby emerytura kapitałowa?
OdpowiedzUsuńPani Tereso.Podobnie jak i Pani jestem na emeryturze wcześniejszej i ciągle pracuję.Z moich wyliczeń tj po zsumowaniu kapitałów na dzień 1.06.2018 i podzieleniu ich przez okres dożycia -wynika ,że emerytura będzie wyższa o kwotę 645 zł. Nie uwzględniłam w tym składek za za cały następny tj 2018 i waloryzacji kapitału za ten okres.Ponadto zwiększy się kapitał początkowy z racji zmiany wskaznika z 0,7 na 1,3,.Skromnie liczę na 750 zł podwyżki Liczby mówią za siebie. Wniosek o przejście na emeryturę powszechną zamierzam złożyć w lipcu- Najmocniej pozdrawiam. Krystyna z lubuskiego
UsuńZapytałam dziś ZUS (przez formularz kontaktowy na stronie ZUS) czy wniosek o wznowienie postępowania w związku z wyrokiem powinien dotyczyć decyzji o przyznaniu emerytury z 2014 r. (po osiągnięciu wieku emerytalnego) czy może decyzji o przeliczeniu emerytury (ze względu na urlop wychowaczy) z 2015 r.. Otrzymałam odpowiedź:
OdpowiedzUsuń"Dzień dobry,
wniosek o wznowienie postępowania w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego powinien dotyczyć decyzji o przyznaniu prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym. Od podstawy wyliczenia emerytury w powszechnym wieku emerytalnym zostały odjęte kwoty wypłaconych emerytur wcześniejszych."
jendak nie jestem spokojna, ponieważ w decyzji z 2015 r. też były wskazane odliczone kwoty.
Odpowiedź na pytanie masz wyżej-,,anonimowy 10.04.2019 r. godz. 9,36,, Ostatnia decyzja z 2015 roku, która nie jest przedawniona.
UsuńKontaktowałam się z Zusem poprzez formularz kontaktowy w sprawie wyroku TK z 6 marca 2019 i otrzymał wiadomość tej treści:
OdpowiedzUsuńna chwilę obecną nie mamy wytycznych w sprawie sposobu naliczania w związku z wyrokiem TK, gdyż nie ma przepisów pozwalających na to przeliczenie.
Jolanta z Warszawy.
dzisiaj otrzymałam odpowiedz na zadane pytanie przez formularz kontaktowy
Usuń=W sytuacji, gdy kobieta odwołała się od decyzji ZUS do sądu, może zgłosić wniosek (skargę) o wznowienie postępowania sądowego - w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia tj. od 22.03.2019 roku.
Jeżeli, kobieta nie zgłosiła odwołania do sądu, może zgłosić do ZUS wniosek (skargę) o wznowienie postępowania (rozpatrzenie) sprawy - w ciągu 1 miesiąca od dnia ogłoszenia tj. od 22.03.2019 roku.
W obu przypadkach należy powołać się na Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6.03.2019 roku (sygnatura akt. P 20/16).
Jestem rocznik 53, wiedząc że emerytura wyliczona przez ZUS po osiągnięciu wieku emerytalnego jest niższa od dotychczas pobieranej nie złożylam wniosku o EMP, natomiast w 2015 r złożyłam wniosek o przeliczenie emerytury w związku że przebywałam na urlopie wychowawczym. Z ZUS otrzymałam decyzję odmowną , oraz drugą decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego. Proszę mi powiedzieć jaki wniosek powinnam teraz złożyć do ZUS w związku z wyrokiem TK?
OdpowiedzUsuńWitam Pania "anonimowa" w Twojej sytuacji składasz wniosek ZUS-u o emeryturę powszechna, bez wniosku ERP-6, ponieważ masz już ustalenie kapitału początkowego z 0,7 na 1,3 /okresy nieskładkowe/ w 2015 r. Dobrze by było abyś we wniosku przy swoim podpisie nawiązała do orzeczenia TK. Pozdrawiam Wieslawa B. z Jeleniej Gory
UsuńPrzepraszam za brak precyzji, składaj druk ZUS-u EMP. Wiesława B. z Jeleniej Gory
UsuńWitam. Moi drodzy apeluje podpisujmy się pod naszymi wpisami. Anonimy wprowadzają duży haos Przecież dzięki Pani Joli wymieniamy się doświadczeniami na tym blogu. Każdy z nas to właściwie indywidualny przypadek. Ja dużo uzyskuje informacji dzięki wymianie pytań, myśli, sugestii, a w szczególności na omówionych właśnie tu konkretach. Czytając powyżej tj. z godz.10 2o zwątpiłam skąd się pojawił ten wpis - myślałam, że to mój. Pozdrawiam Wiesława B. z Jeleniej Gory
OdpowiedzUsuńDostałam właśnie decyzję odmowną ...muszę ponownie złożyć wniosek o EP...złożyłam taki wniosek w maju 2014 ; sądziłam ,że nie wycofałam ....ZUS uświadomił mi że jednak w czerwcu 2014 wycofałam ten wniosek ...ech ..w jakim stanie emocjonalnym my jesteśmy przez te 6 lat .....składam wniosek o EP ..odszkodowanie pewnie diabli wezmą ...Ą....
OdpowiedzUsuńPrawdopodobnie odmawiają przeliczenia jeśli ktoś nie złożył wniosku lub wycofał to dla kogo ten wyrok.
OdpowiedzUsuńDawnymi laty ,jak ktoś wchodził w wiek emerytalny ,ZUS samoistnie nalicza ło powszechną ...za naszych czasów ,wszystko "na wniosek" osoby zainteresowanej ...jakby wszystkich nie interesowała stabilizacja i wyższa emerytura ...Ą ..
OdpowiedzUsuńPrzeciez w 2008 roku w obowiązującej wówczas ustawie był zapis ze o emeryturę powszechną można występować tylko jeden raz. Ponieważ nam odliczano i wiedzac o powyższym zapisie gro emerytek nie występowało o emert. powszechną. To dlaczego teraz nie mogłybysmy wystąpić? Jak można yen zapis teraz wykorzystać na naszą korzyść? Ala
OdpowiedzUsuńPani Alu
OdpowiedzUsuńmoże Pani napisać przez formularz kontaktowy do Zusu zadając im pytanie w Pani sprawie i tego samego dnia otrzymuje pani odpowiedz co trzeba dalej zrobić.
Ja zadałam pytania i jestem bardzo zadowolona z odpowiedzi.
Pozdrawiam Jolanta z Warszawy.
Pani Jolanto z Warszawy - a jesli to nie tajemnica, to na jakie pytania i jaką odpowiedź Pani otrzymała? pomogłoby to może niektórym z nas, bez kontaktów z ZUSem - Wiktoria z N.
OdpowiedzUsuńDzień dobry P.Wiktorio
UsuńNapisałam do Zus poprzez formularz kontaktowy pytanie:
Czy już Zus ma informacje i wytyczne dotyczące wyroku TK z 6 marca 2019.
Odpowiedż :
Jeżeli kobieta urodzona w 1953 r miała ustalone prawa do wcześniej emerytury w związku z spełnieniem warunków do końca 2008 r, a po ukończeniu wieku powszechnego złożyła wniosek o emeryturę z tego tytułu i została ona obliczona z zastosowaniem pomniejszenia podstawy wymiaru o wcześniej pobrane emerytury to może złożyć skargę o wznowienie postępowania.Jeżeli decyzja w sprawie emerytury powszechnej nie była przedmiotem postępowania sądowego skargę należy złożyć w Zus w terminie do 23 kwietnia 2019.
Na chwilę obecną oczekujemy na dalsze wytyczne.
Ja właśnie jestem w tej grupie emerytek.
Bądźcie dziewczyny dobrej myśli.👍
Dziękuję za odpowiedź Pani Jolanto, ja jestem w grupie emerytek wcześniejszych, które jeszcze ani razu nie występowały o powszechną. Wiktoria.
UsuńWydawało się, że to najlepsza grupa kobiet do odzyskania pieniędzy, najprostsze rozwiązania. A teraz okazuje się, że mogą być problemy.
UsuńAle nowy wniosek koniecznie złóż, przywołując wyrok TK
Pani Wiktorio-Są to odpowiedzi uzyskane telefonicznie z COT:
Usuń-Nie upływa i nie obowiązuje na dzień dzisiejszy 5 letni okres na wznowienie postępowania/zgłoszenia wniosku o emeryturę kapitałową,
-nie obowiązuje termin miesięczny /23 kwietnia/na złożenie wniosku o emeryturę powszechną,
-wniosek można złożyć w lipcu z uwagi na ,,lipcową ,,waloryzację kapitału.
Informacje optymistyczne-oby prawdziwe?
Dodam-jestem na emeryturze wcześniejszej,nie występowałam o emeryturę kapitałową i nadal pracuję.
Stąd takie odpowiedzi
Pozdrawiam-Janina N
Precyzyjnie: waloryzacja jest "czerwcowa".
UsuńProponuję policzyć ile kasy się straci przez "pazerność lipcową" nie składając wniosku obecnie! :-(
Czy ktoś już dostał odpowiedż na swój wniosek z ZUS Białystok
OdpowiedzUsuńJa złożyłam wniosek do ZUS o EMP 12 marca dzisiaj jest miesiąc od złożenia wniosku i nie mam odpowiedzi od ZUS. Marianna
OdpowiedzUsuńJeśli nie otrzymasz odpowiedzi z ZUS przed świętami, idż do ZUS i wycofaj swój wniosek o emeryturę i od razu złóż nowy.
UsuńTen, złożony przed uprawomocnieniem się wyroku TK, może nie uwzględnić wyroku.
im więcej czytam różnych wpisów tym mniej rozumiem Drogie panie ja nie występowałam o emeryturę powszechną,zrobiłam to dopiero 27.03.2o19 Moje pytanie-czy ustalając nowy wymiar świadczenia ZUS potrąci mi to co mi do tej pory wypłacił?Ala Pol
OdpowiedzUsuńNa to pytanie nikt na razie nie odpowiada.
UsuńSprawa pierwszego wniosku o emeryturę powszechną wydawała się najprostsza. A teraz okazuje się, że jest najbardziej skomplikowana.
Problematyczny jest (chyba dla ZUS, nie dla nas) zapis w wyroku TK, dotyczący obowiązywania od 1 pażdziernika 2017 r. konstytucyjności art.25 u1b, dopuszczający odliczenia od emerytury pobranych wcześniej świadczeń
Proszę przeczytać dokłanie wyrok, a zwłaszcza uzasadnienie - "skutki wyroku" i nie rozpowszechniać tez o konstytucyjności art. 25 ust. 1b u.e.r. w stosunku do kobiet'53!
UsuńJak już pisałam nie mam odpowiedzi na wniosek o EMP złożony 12 marca, moje pytanie: czy mogę zawiesić wniosek złożony 12 marca i teraz złożyć drugi wniosek o EMP ? Marianna
OdpowiedzUsuńMożesz już teraz wycofać wniosek, ale możesz jeszcze spokojnie poczekać na odpowiedż z ZUS. Zobaczysz, jaką odpowiedż otrzymasz. I wtedy zdecydujesz.
OdpowiedzUsuńJeśli nie otrzymasz odpowiedzi przed świętami, to koniecznie wycofaj wniosek i od razu złóż nowy, przywołując wyrok TK.
Wnioski złożone przed 21 marca, uprawomocnieniem się wyroku TK, mogą okazać się przedwczesne.
Żadna z Pan, czy to w ZUS czy na infolinii, nie odpowiedziała, jak ZUS potraktuje emerytki53, które złożą wniosek o emeryturę na druku EMP. Odpowiedź- że przeliczą wg obowiązujących przepisów. Można rozumieć taką odpowiedź- zastosują art.25 ust.1b.po przeliczeniu kapitału początkowego i waloryzacji.
OdpowiedzUsuńTak też wywnioskowałam z odpowiedzi Pani z ,,okienka,,ZUS,która mi kazała czekać na odpowiedź i mam prawo odwoływać się do Sądu. Nie wiem co o tym mam myśleć. Czy pod wyrok TK Z 6.03.2019 nie będą podlegały emerytki53, które albo nie złożyły w 2013r. wniosków o emeryturę albo je wycofały?
Pozdrawiam Danuta z Mazur
Przeczytać wyrok TK P20/16 z uzasadnieniem, zwłaszcza "skutki wyroku".
UsuńAnonimowy z 21:45
UsuńNapisz wprost: będą podlegały czy nie będą?
Dla Emerytki53, która wycofała w 2013r. wniosek o emeryturę powszechną -,,anonimowa z 13.04.2019 godz.18;15, ZUS zastosował art.25 ust1b. Nie uwzględnił zastosowania wyroku TK Z 6.03.2019r. Dlaczego?
UsuńDanuta z Mazur
Dostałam dziś decyzję odmowa. Podstawą prawna w związku ze skargą o wznowienie postępowania ZUS na podstawie art. 151&2 w związku z art146&1 odmawia uchylenia decyzji z dnia 6.09.2013r.W uzasadnieniu pisze, że od dnia doręczenia zaskarzonej decyzji upłynęło 5 lat i nie jest możliwe jej uchylenie. Wobec powyższego ZUS odmawia uchylenia zaskarzonej decyzji i stwierdza jej wydanie z naruszeniem prawa. Od decyzji mogę odwołać się do Sądu pracy. Jednocześnie dostałam drugie pismo i jest to postanowienie. ZUS po rozpatrzeniu wniosku w sprawie wznowienia postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia emerytury postanawia wznowić postępowanie w sprawie ustalenia wysokości emerytury. Ja tak naprawdę to nie wiem o co chodzi,bo decyzja jest odmowa a postanowienie korzystnepostanawiaja wznowić postępowanie w sprawie ustalenia emerytury. Proszę skomentowac
OdpowiedzUsuńPani Bogno, a o co Pani występowała? O odszkodowanie i przeliczenie? Składała Pani dwa pisma, czy jedno?
UsuńCzy powoływała się Pani na jakiś konkretny artykuł?
Krystyna z Warszawy
Jeśli oba pisma mają ten sam numer sprawy (emerytury) to znaczy, że ZUS wznowił postępowanie (tego dotyczy drugie pismo) i po wznowieniu jeszcze tego samego dnia wydał decyzję o odmowie uchylenia decyzji z 2013 roku, a stwierdził, że została wydana z naruszeniem prawa. ZUS wznowił postępowanie i błyskawicznie zakończył. Zostaje Sąd.
UsuńWystępowała o odszkodowanie i przeliczenie emerytury w jednym piśmie była to skargą o wznowienie postępowania. Prosiłam o wydanie nowej decyzji w przedmiocie wyliczenia podstawy świadczenia emerytalnego w sposób prawidłowy i ponowne ustalenie wysokości emerytury powszechnej w oparciu o obowiązujące w tej materii przepisy prawa, oraz o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie decyzji z naruszeniem praw tj o wypłatę wyrównania
UsuńKrystyna
UsuńDziękuję Pani Bogno za wyjaśnienie,
Pytanie po co zus wznawial postępowanie i tego samego dnia wydał odmowna decyzje to jest poprostu chore ZUS nas traktuje jak bysmy były intruzami a my chcemy tylko żeby nam oddali to co nam zabrali. Manipuluja nami bo ja to już się ucieszyłam, że jednak wznawiaja postępowanie i wypłaca od marca. Jestem bardzo rozczarowana, bo na stare lata przyszło mi się sądzić a taki stres to nie jest obojętny dla zdrowia.
UsuńPani Bogno, a czy w 2015r nie występowała Pani o przeliczenie emerytury w związku urlopami wychowawczymi/studiami? Beata
UsuńTo było przecież do przewidzenia. :-(
UsuńTo nie ZUS tak "źle" traktuje, tylko "mądre" prawo tak stanowi - 5 lat i przedawnienie sprawy. :-(
W 2015 r nie wystepowalam o przeliczenie emerytury ale mam decyzję z 11.09.2014r gdzie ZUS z urzędu przelicza mi emeryturę od 17..06.2013r.emerytura została obliczonaidentycznie jak wdecyzji z 2013 również pomniejszona. W decyzji z 2014r jest takie zdanie, że w związku z rozliczeniem dochodu za 2013r oddział przelicza emeryturę która ustalona niniejsza decyzją zostaje zawieszona ponieważ jest świadczeniem mniej korzystnym i nadal będzie wypłacana emerytura w dotychczasowej wysokości Czy mogę wykorzystać ta decyzję nie było by przedawnienia. Tylko się zastanawiam nad tym że to ZUS z urzędu przelicza . Zakład
UsuńW 2015r nie wystepowalam o przeliczenie emerytury. Ale mam decyzję z dnia 11.09.2014r gdzie ZUS z urzędu przelicza mi emeryturę od 17.06.2013r w związku z rozliczeniem dochodu za 2013r oddział przelicza emeryturę, która ustalona niniejszą decyzją zostaje zawieszona ponieważ jest świadczeniem mniej korzystnym i nadal będzie wypłacana emerytura w dotychczasowej wysokości i że została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy. Pytanie czy mogę ją wykorzystać byłaby nieprzeterminowana ale to ZUS z urzędu mnie rozlicza.
UsuńPani Bogno, z tego co Pani napisała wynika, że ZUS prowadził dwa postępowania. Pierwsze – w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie przyznania emerytury, a drugie – w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie obliczenia wysokości emerytury. Pierwsze z nich zakończyło się stwierdzeniem przez ZUS wydania decyzji o przyznaniu emerytury z naruszeniem prawa, ponieważ ZUS, ze względu na upływ 5 lat, nie miał podstaw do jej uchylenia. W drugim natomiast postanowieniem wznowił postępowanie w sprawie obliczenia wysokości emerytury i teraz będzie badał czy istnieją podstawy do ponownego ustalenia wysokości, a następnie wyda w tej sprawie decyzję. Wznowienie postępowania odbywa się dwuetapowo – najpierw organ postanowieniem formalnym wznawia postępowanie, a potem dopiero bada przyczynę wznowienia i rozstrzyga merytorycznie decyzją.
UsuńPani Bogno te pisma to pani dostała razem w kopercie czy osobno, bo faktycznie nie wiadomo o co chodzi i czy na obu pismach jest ta sama data , czy inna.
OdpowiedzUsuńPisma były w jednej kopercie i oba pisma z datą 09.04.2019r.ja jeszcze sobie myślę, że decyzja odmowna dotyczy odszkodowania, natomiast postanowienie dotyczy emerytury która będzie od teraz przeliczona na warunkach korzystnych.
OdpowiedzUsuńTo są tylko moje domysły ale czy tak powinno być, cz ZUS nie powinien czytelnie i przejrzyście napisać i znowu trzeba iść do ZUS osobiscie,zeby coś wiedzieć. Ale napewno każą o wyrównanie iść do Sądu bo przedawnienie. Ale wygląda na to, że od marca 2019r przelicza korzystnie. Czy dobrze myślę
OdpowiedzUsuńMoja koleżanka otrzymała z ZUS decyzję o przyznaniu emerytury powszechnej a wniosek składała 29.03.2019r.Pierwszą decyzję z 2013 r wycofała. .Widziałam tę decyzję i byłam zaskoczona sposobem wyliczenia.
OdpowiedzUsuńOtóż do wyliczenia ZUS przyjął: zwaloryzowany kapitał początkowy plus zwaloryzowane składki minus wypłacone emerytury do ukończenia 60 lat.Emerytura wyszła wyższa o 170 zł.netto.W decyzji nie powołują się na wyrok TK.
'minus wypłacone emerytury do ukończenia 60 lat'? Dlaczego do ukończenia 60 lat, a nie wszystkie pobrane (do ukończenia 66 lat)? Trzeba to wyjaśnić lub odwołać się do Sądu.
UsuńA jaką podstawą prawną podali w decyzji?
UsuńUprzejmie proszę o napisanie z jakiej miejscowości ZUS wydał taką decyzję?
UsuńZ góry dziękuję za odpowiedź.
Ewa O
prosze o sprawdzenie i odpowiedz bo moze to jest odjęta kwota emerytur pobranych wstecz od daty teraz złozonego wniosku wstecz do daty ukonczenia wieku 60 lat czyli po ukonczeniu 60 lat w 2013r do chwili zlozenia tego obecnego wniosku o emeryture z powszechnego wieku? prosze o sprawdzenie i odpowiedz. danka53 lubelskie
UsuńProszę sprawdzic cz to jest kwota odjętych kwot emerytur wypłaconych od chwili teraz złozonego wniosku o emeryture powszechną wstecz do daty ukonczenia 60 lat w 2013 r czy emerytur wczesniejszych pobranych do 2013r ? Proszę o odpowiedz. Danka53lubelskie
UsuńPrzepraszam zapomniałam ,że to wszystko zostało podzielone przez miesiące dalszego dożycia aktualne dla wieku 66 lat.
OdpowiedzUsuńdzięki że podzieliła się Pani tą wiadomością , bo już całkowicie straciłam nadzieję na jakieś pieniądze, wiadomo jakie mamy emerytury Ala Pol
OdpowiedzUsuńKrystyna, Warszawa
UsuńPrzez formularz kontaktowy napisałam zapytanie do ZUS:
"Czy wniosek o wznowienie postępowania w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego ( dotyczący kobiet rocznik 1953r.) powinien dotyczyć Decyzji o Przyznaniu Emerytury Powszechnej z 2013r.,( po osiągnięciu wieku emerytalnego) czy może Decyzji o Przeliczeniu Emerytury z 2015r. ze względu na urlop wychowawczy, gdyż zmieniła się wtedy podstawa wyliczenia emerytury, od której zostały odjęte kwoty wypłaconych emerytur wcześniejszych?".
Poniżej odpowiedź konsultanta COT:
"Wznowienie postępowania dotyczy wyłącznie kobiet urodzonych w 1953 r., które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i którym następnie (po 31 grudnia 2012 r.) została przyznana emerytura z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, a podstawa obliczenia tej emerytury została ustalona z zastosowaniem art. 25 ust.1b tej ustawy, tj. została pomniejszona o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych."
Kobietom, które pierwszy raz składają wniosek o emeryture powszechną (i te które wycofały wnioski)ZUS wskazuje do wypełnienia wnioski EMP, w którym zakreślając pkt 3 "proszę o obliczenie wysokości emerytury wg nowych zasad " wyjaśniam, że
OdpowiedzUsuńpunkt ten dotyczy pań urodzonych przed 1 stycznia 1949 r!!!! Czy to celowe działanie, żeby ZUS wydał decyzje odmowną? Anna
wszystko przeczytałam- mam mętlik w głowie a jutro idę do zusu złożyć wniosek o emeryturę powszechną, to chyba będzie pierwszy krok jaki należy zrobić,
OdpowiedzUsuńTo jeszcze raz ja w sprawie decyzji o emeryturze powszechnej jaką otrzymała moja koleżanka.Otóż ZUS powołuje się na ustawę o emeryturach i rentach.Nie ma żadnej wzmianki o wyroku TK.Emerytura policzona na nowych zasadach tzn.jest to emerytura kapitałowa.Tak jak wcześniej pisałam sposób wyliczenia to:zwaloryzowany kapitał początkowy plus zwaloryzowane składki emerytalne
OdpowiedzUsuńminus kwota emerytur brutto pobranych za okres od przejścia na emeryturę wcześniejszą do ukończenia 60 lat i podzielone przez m-ce dożycia dla wieku 66 lat (no może być plus kilka m-cy w zależności od daty urodzenia).Odjęta jest ta sama kwota emerytur pobranych co w decyzji z 2013r.W sumie koleżanka zyskała 170 zł. netto. Mogłoby być więcej gdyby miała wysoki wskaźnik kapitału początkowego, który wynosił 45%.Przy niskiej emeryturze jaką ma i tak się ucieszyła.Nie mogę napisać, który to ZUS.Pozdrawiam.
Dzisiaj byłam w ZUS w Kielcach,dostalam decyzję odmowna więc chciałam wziąść druk odwoławczy do sądu Pani konsultantka poinformowała mnie że na chwilę obecną wszystkie panie 53r będą otrzymywały decyzję odmowna ponieważ nie mają jeszcze wytycznych w naszej sprawie. Więc wygląda na to że wszystkie musimy iść do Sądu.
OdpowiedzUsuńTen komentarz został usunięty przez autora.
OdpowiedzUsuń