Nasze pismo - uwagi do senackiego projektu ustawy naprawczej

                 

Drodzy Państwo 

                Przedstawiam roboczą, wstępną wersję naszego wspólnego (tych, którzy chcą, by w ich imieniu wysłać pismo, czyli części blogowiczów) pisma – uwag, skierowanych do Senatorów, w ramach konsultacji społecznych.

Proszę proponować zmiany, udoskonalenia, czy inne zapisy

                   Niniejszym przedstawiam (w imieniu wielu emerytów, skupionych wokół bloga „Emeryt to brzmi dumnie” …?) uwagi, które warto byłoby uwzględnić przy tworzeniu nowej emerytalnej ustawy „naprawczej”.

            Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie P 20/16, wielu emerytów złożyło do ZUS skargi o wznowienie postępowania.

Skutkiem tego emeryci znależli się w bardzo różnych sytuacjach prawnych. Można ich podzielić na kilka grup:

1. Emeryci, którzy pozostali przy decyzjach otrzymanych z ZUS, czasem podwyższających świadczenie (od kilku złotych do kilkuset), czasem nie. Nie odwoływali się do sądów.

2. Emeryci odwołujący się do Okręgowych Sądów Pracy.

            W tej grupie znajdują się emeryci „nieprzedawnieni” (podlegali pod art. 145 Kpa), którzy nie otrzymali podwyższenia emerytury oraz ci, dla których przeliczenie świadczenia nie było satysfakcjonujące.

           Są tu także emeryci „przedawnieni” (podlegający pod art. 146 Kpa), którym ZUS wznawia postępowanie, ale odmawia przeliczenia emerytury z uwagi na 5 –cioletni upływ czasu od otrzymania decyzji o przyznaniu emerytury powszechnej. Emerytom tym organ rentowy odmawia uchylenia decyzji o przyznaniu emerytury powszechnej pisząc o wydaniu tej decyzji z naruszeniem prawa.

         Wśród tej grupy emerytów są osoby, którym sądy oddalają odwołanie, lub nakazują ZUS przeliczenie emerytury zgodnie z art. 114 ustawy emerytalnej. Z reguły organ rentowy odmawia przeliczenia świadczenia, nie przyznając się do błędu obiektywnego wprowadzenia niekonstytucyjnego przepisu art. 25 ust. 1b.

             Czasami ZUS przelicza świadczenie, ale albo jest to niewielka kwota podwyżki, albo nie ma jej wcale. I ponownie emeryci odwołują się do sądów od takich niekorzystnych decyzji.

Od niekorzystnych wyroków Okręgowych Sądów Pracy część emerytów wnosi apelacje. Inni pozostają przy wyrokach sądów.

Z kolei, w wielu sprawach, od korzystnych dla emerytów wyroków sądów I instancji, apelację składa organ rentowy.

Część postępowań sądowych została zawieszona.

3. Emeryci, którzy nie składali po wyroku TK skarg o wznowienie postępowania, bądż to z powodu niewiedzy o takiej możliwości, bądż nieporadności, czy też z powodu niedotrzymania miesięcznego terminu, wynikającego najczęściej z otrzymania spóźnionych informacji.

4. Emeryci nieuwzględnieni w wyroku TK, urodzeni w latach 1949 – 1952, urodzeni w latach późniejszych, niż 1953 r., górnicy oraz mężczyźni, przebywający na wcześniejszych emeryturach, wobec których zastosowano niekonstytucyjny przepis.

          Podsumowując, sytuacja prawna emerytów po ponad 8 miesiącach od ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw jest bardzo różnorodna i zagmatwana.

Bardzo wielu emerytów ma lub miało sprawy w sądach. Wyroki, wydawane przez te sądy, są bardzo różne. Często są one niezrozumiałe dla emerytów i to zarówno z powodu prawniczego języka jak i sposobu rozwiązania spraw. Rozbieżność orzecznictwa w sprawach podobnych jest bardzo duża.

                Na pewno spraw sądowych byłoby mniej, gdyby organ rentowy, po wyroku TK, z urzędu uchylił lub zmienił decyzje i ponownie ustalił prawo do świadczeń lub ich wysokość, a miał takie prawo z mocy art. 114 ustawy emerytalnej.

              Nie dość, że organ rentowy nie wznawia postępowania z urzędu, to często nie wykonuje sądowego nakazu przeliczenia emerytury, a jeszcze częściej zaskarża taki wyrok do sądu odwoławczego. Takie postępowanie ZUS determinuje ilość spraw sądowych, tak że końca spraw sądowych nie widać.

Kres tym zmaganiom w sądach może jedynie położyć nowa emerytalna ustawa naprawcza.

              W zdecydowanej większości uregulowana została sprawa emerytek „pierwszorazowych”, które dopiero po wyroku TK złożyły wnioski o emeryturę powszechną. Większość otrzymała dosyć wysokie podwyżki, chociaż oczywiście są i takie po kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt złotych. W grupie tej zdarzają się przypadki braku podwyższenia świadczenia.

             Pozostali emeryci, w zdecydowanej większości, chociaż często pozostające w bardzo podobnej sytuacji faktycznej, jak „pierwszaki”, mają diametralnie różną sytuację prawną.

Organ rentowy przelicza (jeśli zdarza się, że to czyni) świadczenia według wskaźników obowiązujących w dacie złożonego wniosku o emeryturę powszechną, czyli stosując wskaźnik z tablic średniego dalszego trwania życia na wiek 60 lat. Przy obliczaniu świadczeń kobiety powinny być traktowane odpowiednio do wieku, w którym składają wnioski o wznowienie postępowania, czyli jako osoby 66-cioletnie, a nie 60-ciolatki.

Przy przeliczeniu świadczeń organ rentowy pomija waloryzacje kapitału początkowego oraz składek, zgromadzonych wcześniej na koncie ubezpieczonych. Środki te są waloryzowane tylko do daty złożenia wniosku o przyznanie emerytury powszechnej. Jednakże z konta emerytury powszechnej nie pobrana została żadna wypłata, zatem zgromadzone środki powinny być waloryzowane do dnia faktycznej wypłaty emerytury powszechnej.

             Zdecydowanie należy uregulować sytuację emerytów „przedawnionych”, którym organ rentowy odmawia uchylenia decyzji o przyznaniu emerytury powszechnej, chociaż w sposób „swoisty” przyznaje się do błędu, przyznając wydanie decyzji o przyznaniu emerytury powszechnej z naruszeniem prawa.

              Grupie emerytek, którym wznowiono postępowanie zgodnie z art. 145 Kodeksu postępowania administracyjnego „nieprzedawnionym” ZUS uchyla decyzje o przyznaniu emerytury powszechnej i na podstawie „starych” wniosków wydaje nowe decyzje o emeryturze powszechnej. Skoro decyzje o przyznaniu emerytury z lat 2014 – 2018 tracą dla tych emerytur ważność z mocy prawa, przestają istnieć, to emerytki powinny mieć prawo do wycofania tych wniosków, na podstawie których wydano nieobowiązujące już decyzje. I o możliwości wycofania wniosków powinny być informowane w pismach dotyczących przyznania im „nowych” decyzji.

              Możliwość wycofania „starych” wniosków o przyznanie emerytury powszechnej powinni mieć wszyscy „wcześniejsi” emeryci. Ci „przedawnieni”, po uchwaleniu ustawy „naprawczej”, w której znajdzie się przepis o niestosowaniu wobec tej grupy emerytow art. 146 paragraf 1.

Mając na względzie powyższe sprawy, emeryci postanowili zaproponować własny projekt ustawy „naprawczej”.

 Nie mamy ambicji zastępować ani Biura Legislacyjnego, ani innych ośrodków ustawo-twórczych.

        Naszym celem jest przedstawienie naszych oczekiwań w zakresie stanowionego prawa dla emerytów, a także pokazanie, że jesteśmy kreatywni, inteligentni, chętni do współpracy.

Mamy nadzieję, że zarówno parlamentarzyści, jak i władze wykonawcze zapoznają się z opracowanym przez nas projektem ustawy i z uwagą przyjrzą się proponowanym zmianom w ustawie.

          Uważamy, że nowa ustawa naprawcza powinna objąć swym zasięgiem wszystkich pokrzywdzonych wcześniejszych emerytów, którzy przed 1 stycznia 2013 r. nabyli uprawnienia do emerytury wcześniejszej.

           Nasz obywatelski – blogowy projekt ustawy naprawczej odnosi się do ustawy o emeryturach i rentach FUS z dnia 11 maja 2012 r., gdyż wtedy, przy okazji wprowadzenia wyższego wieku emerytalnego, wprowadzono art. 25 ust. 1b, 1c uznany przez TK w dniu 6 marca 2019 r. sygn. P 20/16 za niekonstytucyjny.

Od tego dnia wprowadzono wiele zmian w emerytalnej ustawie, ale art. 25 ust. 1b i 1c nie podlegał zmianom, artykuł ten, w treści pierwotnej, nadal znajduje się w najnowszej wersji ustawy z dnia 14 czerwca 2018 r.

           W ustawie z 2012 r. dodany do art.25 ust.1b i 1c wymienia konkretnie artykuły wcześniejszych emerytur, których dotyczy. Każdy wyszczególniony artykuł mówi, jakie trzeba było spełnić wymagania, aby otrzymać emeryturę wcześniejszą z tego artykułu.

W projekcie naprawczym ustawy znajdują się wyłącznie odniesienia do tych artykułów i w takim brzmieniu, jak w ustawie z 2012 r. Oczywiście, dotyczy to emerytur pobranych na  wnioski złożone do końca 2012 r. Niektóre z tych artykułów zostały uchylone, ale są osoby, które na podstawie tych artykułów przeszły na emeryturę wcześniejszą i którym odliczono pobrane wcześniej świadczenia.