Odpowiedź na interpelację nr 31559

w sprawie prawa kobiet, które pobierały wcześniejsze emerytury, do przeliczenia emerytury na starych zasadach

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Marek Bucior

Warszawa, 19-03-2015

Szanowny Panie Marszałku,

W związku z interpelacją posła Zbigniewa Pacelta w sprawie prawa kobiet, które pobierały wcześniejsze emerytury, do przeliczenia emerytury na starych zasadach, przekazaną przy piśmie z dnia 10 marca br., znak: K7INT31559, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, z późn. zm.), zwaną dalej ustawą emerytalną, osoba urodzona po 1948 r., która ma przyznaną tzw. wcześniejszą emeryturę, może, po osiągnięciu określonego dla jej daty urodzenia wieku emerytalnego, złożyć wniosek o emeryturę przysługującą na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej. Pobierać może jedno z przysługujących jej świadczeń.

Emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego stanowi kwota uzyskana w wyniku podzielenia podstawy obliczenia, tj. sumy kwoty zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne i kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia danego ubezpieczonego na emeryturę (art. 25 ust. 1 i art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Jeżeli jednak wniosek o przyznanie emerytury na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej zgłosiła osoba, która pobierała wcześniejszą emeryturę, to - zgodnie z art. 25 ust. 1b - podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę wcześniej pobranych emerytur (w wysokości brutto), przyznanych przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Dotyczy to osób, które pobrały emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), jak również osób, które pobrały emeryturę górniczą, określoną w art. 34 lub w art. 48 i 49, w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r.

Przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej został wprowadzony z dniem 1 stycznia 2013 r. ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637) i ma zastosowanie do wszystkich osób pobierających wcześniejszą emeryturę, które prawo do kolejnej emerytury, z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, uzyskały po dniu 31 grudnia 2012 r.

Pragnę podkreślić, że ww. przepis dotyczy nie tylko kobiet, które przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę z tytułu osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego pobierały wcześniejszą emeryturę pracowniczą, przyznaną z tytułu osiągnięcia 55 lat życia i udowodnienia 30-letniego stażu ubezpieczeniowego albo 20-letniego stażu ubezpieczeniowego w przypadku całkowitej niezdolności do pracy. Ma on bowiem zastosowanie do wszystkich osób, które pobierały emeryturę przyznaną przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Dotyczy zatem również kobiet i mężczyzn pobierających emeryturę nauczycielską, przyznaną na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przyznaną na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, 184 ustawy emerytalnej, jak również osób, które pobierały emeryturę górniczą, określoną w art. 34 lub w art. 48 i 49 ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r. We wszystkich tych przypadkach, nawet jeśli pełny wiek emerytalny został osiągnięty przed dniem 1 stycznia 2013 r., pobieranie tzw. wcześniejszej emerytury powoduje zmniejszenie podstawy obliczenia emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej, jeżeli wniosek o tę emeryturę zgłoszono po dniu 31 grudnia 2012 r.

Wobec powyższego nie znajduję racjonalnych przesłanek do podjęcia inicjatywy legislacyjnej w kierunku wyłączenia spod działania omawianej regulacji kobiet urodzonych w 1953 r. Nie podzielam też opinii, że dla tej wybranej kategorii osób należałoby wprowadzić specjalne regulacje, niwelujące skutki zastosowania art.

Zaznaczam, że osoba, której przyznano emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego nie traci prawa do wcześniej przyznanej emerytury. Nie traci też prawa do przeliczania wysokości wcześniejszej emerytury zgodnie z zasadami określonymi w art. 108 - 112 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pobierać może wyższe z przysługujących świadczeń.

Należy podkreślić, że pomimo wypłacania wcześniejszej emerytury, organ rentowy nadal waloryzuje kwoty składek i kapitału początkowego zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS. Waloryzację stanu konta, na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-12 i art. 25a ustawy emerytalnej, przeprowadza się aż do ustalenia prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego. Nie powinno zatem budzić zastrzeżeń pomniejszanie podstawy obliczenia nowo przyznawanej emerytury o kwoty wcześniej wypłaconych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalony jest pogląd, że także w sferze prawa do zabezpieczenia społecznego art. 32 ust. 1 Konstytucji jest źródłem zasady równości wobec prawa rozumianej jako nakaz, aby wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, były traktowane równo – bez dyskryminowania i faworyzowania (zob. np. wyroki: z 21 czerwca 2001 r., sygn. SK 6/01, OTK ZU nr 5/2001, poz. 121; z 24 października 2005 r., sygn. P 13/04, OTK ZU nr 9/A/2005, poz. 102 i z 11 grudnia 2006 r., sygn. SK 15/06, OTK ZU nr 11/A/1006, poz. 170). Ewentualne wyjątki od tej zasady winny odpowiadać następującym wymaganiom:

– muszą mieć charakter relewantny, tzn. pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma, oraz służyć realizacji tego celu i treści;

– muszą być proporcjonalne, tzn. waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych;

– muszą pozostawać w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych.

Projektując nowe regulacje należy zatem przestrzegać konstytucyjnej zasady równości, która nakazuje jednakowe traktowanie podmiotów prawa w obrębie określonej klasy, kategorii. W moim przekonaniu przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej respektuje tę zasadę, ponieważ odnosi się do wszystkich osób pobierających wcześniejsze emerytury, które po 2012 r. zgłosiły wniosek o emeryturę z tytułu osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego. Każdy, kto spełnił te warunki, traktowany jest tak samo.

Nadmieniam, że Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu również nie przychyliła się do postulatu „kobiet rocznika 53” wniesionego w omawianej sprawie w petycji nr P8-05/14.

Z poważaniem