Kilka słów o "naprawczej" ustawie emerytalnej

Drodzy Państwo

                 Ustawa „naprawcza” po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie P 20/16  prawdopodobnie nie zostanie uchwalona w obecnej kadencji Sejmu. Jest już za mało czasu na dogłębną analizę projektu ustawy przekazanego przez Senat.

             W obecnym kształcie ustawa nie spełnia oczekiwań wielu emerytów, jest „niepełna” i niesprawiedliwa, spowoduje jeszcze większe zróżnicowanie świadczeń. Różnice między osobami, które dopiero po wyroku Trybunału Konstytucyjnego otrzymały emerytury powszechne, a osobami, którym „przelicza się” emeryturę powszechną z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu, według niekorzystnych wskażników, są bardzo duże, mimo, iż praktycznie były w takiej samej sytuacji.

             Ustawa zawiera załatwienie sprawy „przedawnienia” decyzji o emeryturach powszechnych, wydanych w roku 2013 i początku 2014 dla części „wcześniejszych””emerytów, czyli dla tych, którzy pobrali emerytury „wcześniejsze” przed 6 czerwca 2012 r. Jest to data uprawomocnienia się ustawy o podwyższeniu wieku emerytalnego z dnia 11 maja 2012 r. – data ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. Ustawa obowiązywała od 1 stycznia 2013 r. I o tym dniu mówi wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Do końca roku 2012 obowiązywała ustawa bez stosowania art. 25 u 1b. Czemu zatem przyjęto dzień 6 czerwca 2012 r. i ponad połowie emerytów odbiera się prawo do wznowienia postępowania w sprawie ponownego ustalenia emerytury?    

               Projekt ustawy „naprawczej” poszerza grupę beneficjentów o emerytów, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46, art. 50, art. 50a, art. 50e i art.  184 niniejszej ustawy lub  art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r. poz. 967, 2203 i 2245 oraz z 2019 r. poz. 730 i 1287), a którzy nie zostali uwzględnieni w wyroku TK.

              Zdaję sobie sprawę z tego, że część „przedawnionych” emerytów urodzonych w 1953 r. i część m.in. nauczycieli czeka na uchwalenie ustawy „naprawczej” nawet w proponowanej obecnie formie. Te osoby zyskałyby na „przeliczeniu emerytury” od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. Rozumiem ich oczekiwania i nadzieje, nawet niewielka podwyżka od zaraz ma duże znaczenie przy niezbyt wysokich emeryturach. Ci emeryci mogą się poczuć rozczarowani brakiem ustawy „naprawczej”.

           Zdecydowana większość emerytów nie uzyskałaby wyższej emerytury po wprowadzeniu ustawy „naprawczej” w takim kształcie, jaki zaproponował Senat, podobnie, jak obecnie większość emerytów „nieprzedawnionych”. Osobom, które po obliczeniu emerytury powszechnej, nigdy jej nie pobierały, powinno się zwaloryzować składki i kapitał początkowy. Najprościej byłoby unieważnić decyzje o przyznaniu emerytury powszechnej i wrócić do sytuacji przed 1 stycznia 2013 r.

         Projekt senackiej ustawy emerytalnej może prowadzić do paradoksów. I tak, np. emerytka urodzona w roku 1953 ma („nieprzedawniona”) lub będzie miała (dzisiaj „przedawniona”) emeryturę wyliczoną według wskażników na rok 2015, 2016 lub 2013, 2014, a np. nauczycielka urodzona w roku 1957 lub w 1958 osiągająca wiek emerytalny w 2017 lub w 2018 roku, ma waloryzowane składki i kapitał początkowy do tej daty.

            Wszystkie narzędzia do naprawy niekonstytucyjnego przepisu art. 25 u 1b dla rocznika 1953 znajdują się w rękach ZUS i dla tych emerytów nie jest konieczna ustawa „naprawcza”.  Decyzja wydana z naruszeniem prawa jest obiektywnym błędem organu rentowego z powodu wadliwej legislacji. Wystarczy, że ZUS uzna decyzje o emeryturze powszechnej, wydane w latach 2013 – 2014 „wcześniejszym” emerytom za decyzje obarczone błędem i unieważni je, co równocześnie spowoduje bezprzedmiotowość wniosków złożonych przez emerytów i na nowo ustali emeryturę powszechną.  ZUS, po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, z urzędu ma możliwość uchylenia lub zmiany decyzji i ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości według art. 114 ustawy emerytalnej. Jednakże ZUS nie uwzględnia korzystnego dla emerytów „marginesu dowolności w ocenie i rozstrzygnięciu następstw wyroku TK w konkretnych wypadkach”, a ma „obowiązek działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych”.

Takie rozwiązania sprawy zaoszczędziłyby emerytom wiele stresu, związanego z niepewnością, jak również ze sprawami sądowymi.

          

           Wyroki Trybunału Konstytucyjnego należy odczytywać jako postanowienia dotyczące całościowego rozwiązania problemu, chociaż wnoszona jest sprawa jednostkowa. I tak należy potraktować wyrok z dnia 6 marca 2019 r. Podlegać mu powinny wszystkie osoby, które nabyły prawo do „wcześniejszej” emerytury do końca 2012 r. i wobec których zastosowano niekonstytucyjny art. 25 u. 1b ustawy emerytalnej. 

           Przyjęty przez Senat i przesłany do Sejmu projekt ustawy emerytalnej nie uwzględnia wielu pokrzywdzonych „wcześniejszych” emerytów, urodzonych w latach 1949 – 1952, którzy wnioski o emeryturę powszechną złożyli po roku 2012.

            Emerytalna ustawa „naprawcza” jest potrzebna i konieczna dla wielu emerytów. Czeka na nią wiele osób. Wśród nich są również takie, które nie składały wniosków o wznowienie postępowania po wyroku TK, są także osoby, które po odmownych decyzjach z ZUS nie odwoływały się do sądów, i takie, które po przegranych sprawach w sądach pracy nie wniosły apelacji. Potrzebna jest ustawa napisana rzetelnie, uwzględniająca wszystkich emerytów, wobec których zastosowano niekonstytucyjny art. 25 u. 1b, gwarantująca jednolite zasady zwrotu świadczeń należnych uprawnionym.

            Dajmy szansę rządzącym na wykonanie, w następnej kadencji, wyroku Trybunału Konstytucyjnego poprzez wprowadzenie odpowiedniej regulacji. Mam nadzieję i wierzę w to, że bezzwłocznie po wyborach, emerytalna ustawa „naprawcza” trafi pod obrady komisji sejmowych i na forum Sejmu. Po tylu latach walki i starań o należne nam wyższe emerytury możemy poczekać jeszcze kilka miesięcy, chociaż dla nas ważny jest każdy dzień.

Nie możemy liczyć na to, że poprzedni rząd, który podstępnie wprowadził przepis pomniejszający nasze emerytury, teraz zmieni zdanie i naprawi krzywdzące nas prawo, tym bardziej, że politycy tamtego rządu nie szanują obecnego Trybunału Konstytucyjnego.

Zadbajmy o nasze sprawy emerytalne. Decyzja należy do nas.