ZUS jednak wypłaci zawieszone emerytury, i to z wyrównaniem

Pieniądze będzie można odzyskać już niebawem wraz z odsetkami. Te jednak, niezależnie od tego, kiedy zostanie złożony wniosek, będą wypłacone tylko do dnia wejścia w życie nowych przepisów

Ustawa o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., została podpisana przez prezydenta RP. Zacznie ona obowiązywać po upływie 14 dni od dnia publikacji w Dzienniku Ustaw. W dniu, w którym zamykaliśmy numer, to jeszcze nie nastąpiło. Nowa regulacja umożliwi wypłatę emerytur, które zostały zawieszone przez ZUS.

Trybunał wytyczył drogę

Od 1 stycznia 2011 r. obowiązuje art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przewiduje on, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu w razie kontynuowania stosunku pracy nawiązanego przed nabyciem prawa do tego świadczenia. Przepis ten miał zastosowanie również do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. Jeśli do 30 września 2011 r. nie rozwiązały one stosunku pracy, ZUS zawiesił im prawo do świadczenia od 1 października 2011r. I właśnie w odniesieniu do tej grupy osób Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 listopada 2012 r. orzekł, że przepisy zakazujące łączenia pracy z pobieraniem emerytury są niezgodne z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa przewidzianą w Konstytucji RP.

Osoby, które objął wyrok trybunału, mogły żądać wznowienia postępowania przez ZUS. Organ ten realizując wniosek świadczeniobiorcy podejmował wypłatę zawieszonego świadczenia. W każdym jednak przypadku emerytura mogła być wypłacona najwcześniej od dnia ogłoszenia wyroku trybunału z 13 listopada 2012 r., tj. od 22 listopada 2012 r. ZUS odmawiał natomiast wyrównania świadczenia za okres, w którym było ono zawieszone przypadający od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.

Ustalenie kwoty

ZUS wypłaci zawieszoną emeryturę w takiej wysokości, w jakiej przysługiwałaby świadczeniobiorcy w okresie jej zawieszenia. W celu ustalenia kwoty do wypłaty zsumuje więc wysokość świadczeń z poszczególnych miesięcy, uwzględniając jednocześnie przeprowadzone w międzyczasie waloryzacje. Nowelizacja zakłada także wypłatę przez ZUS odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego z tytułu nieotrzymania przez emeryta świadczeń w poszczególnych miesiącach, w których podlegały zawieszeniu. Odsetki te zostaną ustalone na ogólnych zasadach przewidzianych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 12, poz. 104).

Świadczeniobiorcy nie będą jednak mogli liczyć na wypłatę odsetek za cały okres przypadający do dnia wypłaty zawieszonych emerytur. Na podstawie omawianej nowelizacji ZUS wypłaci je wyłącznie za okres do dnia wejścia w życie nowych przepisów. [przykład]

Dla tych, którzy poszli do sądu

Wielu emerytów, którym ZUS odmówił wypłaty wyrównania świadczenia za okres przypadający od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., złożyło odwołania od niekorzystnych dla siebie decyzji. Praktyka sądów była w tym zakresie dość zróżnicowana, zarówno jeśli chodzi o przyznanie zawieszonych emerytur, jak i ustalenie odsetek za zwłokę w wypłacie tych świadczeń. Niemniej jednak w wielu przypadkach sądy ustalały obowiązek wypłaty zaległych emerytur, czasami również z odsetkami ustawowymi. Ustawa z 13 grudnia 2013 r. nie obejmie swoimi regulacjami tych osób, którym na podstawie prawomocnego wyroku sądu została już ustalona wypłata zawieszonej emerytury. Od tej zasady przewidziany został jednak pewien wyjątek.

Osoby, którym sąd prawomocnym wyrokiem przyznał prawo do wypłaty zawieszonej emerytury, ale nie orzekł o odsetkach albo też oddalił roszczenie o odsetki, będą mogły zgłosić wniosek o ich wypłatę przez ZUS. Odsetki będą się im należały:

wdo dnia wypłaty zaległych świadczeń (jeśli wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła przed wejściem w życie ustawy z 13 grudnia 2013 r.) lub

wdo dnia wejścia w życie ustawy (gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła po tym dniu).

Ustawa z 13 grudnia 2013 r. reguluje także sytuację emerytów, którzy przed wejściem jej w życie odwołali się od niekorzystnej decyzji ZUS odmawiającej wypłaty zawieszonej emerytury, ale postępowanie przed sądem nie zostało jeszcze zakończone prawomocnym wyrokiem. W takim przypadku do czasu zakończenia postępowania sądowego nie będą oni mogli skorzystać z przepisów tej ustawy. Jeśli zgłoszą wcześniej wniosek o wypłatę zaległych emerytur, ZUS wyda postanowienie o zawieszeniu postępowania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sądu kończącego postępowanie w sprawie.

Tylko na żądanie

Emeryt zamierzający skorzystać z regulacji wprowadzonych ustawą z 13 grudnia 2013 r. będzie musiał zgłosić wniosek o wypłatę zawieszonych emerytur do właściwej placówki ZUS, która wypłaca świadczenie. We wniosku tym powinien wskazać żądanie wypłaty świadczenia zawieszonego w związku z kontynuowaniem stosunku pracy oraz okres, za który wypłata ma być zrealizowana. Ponadto świadczeniobiorca musi podać własne dane osobowe, numer pobieranej emerytury oraz nazwę placówki ZUS wypłacającej świadczenie, a także pamiętać o złożeniu podpisu.

Emeryt może wniosek o wypłatę zawieszonej emerytury złożyć w każdym czasie. Jeżeli jednak dopiero za jakiś czas zamierza skorzystać z takiej możliwości, powinien pamiętać o tym, że odsetki od wypłaconych kwot będą liczone tylko do dnia wejścia w życie nowelizacji.

Gdy emeryt zgłosi wniosek o wypłatę zawieszonych emerytur, ZUS podejmie postępowanie w tej sprawie. Na wydanie stosownej decyzji będzie miał 60 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. Jeśli sprawa nie będzie wymagała przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, taką okolicznością może być wpływ wniosku emeryta o wypłatę zawieszonej emerytury. W przeciwnym razie data, od której należy liczyć 60-dniowy termin na wydanie decyzji, może być inna i wynikać np. z dostarczenia przez świadczeniobiorcę dodatkowego dokumentu.

Niektórzy muszą się najpierw rozliczyć

Emeryci, którzy w okresie zawieszenia wypłaty swojego świadczenia w związku z kontynuowaniem stosunku pracy nie osiągnęli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, do wniosku o wypłatę zawieszonych emerytur będą musieli dołączyć zaświadczenie pracodawcy potwierdzające przychód w danym roku kalendarzowym oraz w poszczególnych jego miesiącach. Należy bowiem podkreślić, że takie osoby mają ograniczone możliwości zarobkowania. W przypadku gdy ich przychód z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych lub z tytułu służby przekracza jeden z obowiązujących progów zarobkowych (70 proc. lub 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), przysługująca im emerytura podlega odpowiednio zmniejszeniu lub zawieszeniu.

W związku z tym przed wypłatą zawieszonej emerytury dla osób, które w okresie jej zawieszenia (lub w części tego okresu) miały ograniczone możliwości dorabiania, ZUS najpierw dokona rozliczenia przychodu uzyskanego w tym okresie przez świadczeniobiorcę. Na pełną wypłatę świadczenia emeryt będzie mógł liczyć wyłącznie wtedy, gdy po dokonaniu tego rozliczenia okaże się, że nie został przekroczony nawet niższy próg zarobkowy i tym samym emerytura przysługiwała za okres zawieszenia w pełnej wysokości. Jeśli w wyniku rozliczenia zostanie stwierdzone, że świadczenie przysługiwało wówczas w zmniejszonej wysokości, ZUS wypłaci zawieszoną emeryturę, ale w odpowiednio niższej kwocie. Na żadną wypłatę nie będą mogli liczyć ci emeryci, których przychód w okresie zawieszenia emerytury z powodu kontynuowania stosunku pracy był tak wysoki (przekroczył 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), że i tak skutkowałby wstrzymaniem wypłaty świadczenia.

Omawiana regulacja zawiera pewne szczególne rozwiązanie dla emerytów, którzy w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. mieli zawieszoną wcześniejszą emeryturę, a po 31 grudnia 2012 r. nabyli prawo do emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego. Obliczając to drugie świadczenie, ZUS musiał zastosować obowiązującą od 1 stycznia 2013 r. regulację przewidującą pomniejszanie podstawy obliczenia emerytury przyznanej z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur przysługujących z FUS.

Zasada przewidująca pomniejszanie podstawy obliczenia emerytury powszechnej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur znajdzie zastosowanie także w przypadku, gdy zawieszona wcześniejsza emerytura zostanie wypłacona na podstawie omawianej ustawy. ZUS pomniejszy w takiej sytuacji podstawę obliczenia emerytury powszechnej o kwotę wypłaty zawieszonej emerytury w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne

Ważne

Wniosek o wypłatę zawieszonej emerytury będzie można złożyć w każdym czasie

Kiedy i dla kogo rekompensata 

Jeśli emeryt nie otrzymał wypłaty zawieszonej emerytury w wyniku odwołania od decyzji ZUS	Jeśli zawieszona emerytura została wypłacona na mocy wyroku sądu, ale sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone	Jeśli sąd orzekł o odsetkach z tytułu zawieszonej emerytury
Odsetki będą przysługiwały za okres do dnia wejścia w życie ustawy	Odsetki będą przysługiwały: - do dnia wypłaty zaległych świadczeń (jeśli wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła przed dniem wejścia w życie ustawy) lub - do dnia wejścia w życie ustawy (gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła po tym dniu)	Odsetki przewidziane w ustawie z 13 grudnia 2013 r. nie będą przysługiwały

Warunki

Nowelizacja umożliwi wypłatę emerytury zawieszonej od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. osobom, które spełniły łącznie dwa warunki:

● nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. (tj. przed wejściem w życie art. 103a ustawy emerytalnej),

● ZUS zawiesił im prawo do tego świadczenia na podstawie art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z kontynuowaniem po 30 września 2011 r. dotychczasowego stosunku pracy.

PRZYKŁAD

Sposób obliczenia

Andrzej D. nabył prawo do emerytury od 1 listopada 2010 r. nie rozwiązując dotychczasowego stosunku pracy. Po waloryzacji w marcu 2011 r. świadczenie to wyniosło 1909 zł, a w wyniku waloryzacji z marca 2012 r. – 1980 zł. W związku z wejściem w życie art. 103a ustawy emerytalnej emerytura została zawieszona od 1 października 2011 r. Podjęcie wypłaty świadczenia nastąpiło dopiero od 22 listopada 2012 r. w wyniku zgłoszenia przez emeryta skargi o wznowienie postępowania na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r. Uprawniony nie otrzymał natomiast wyrównania emerytury za okres, w którym była ona zawieszona. Na podstawie ustawy z 13 grudnia 2013 r. ZUS wypłaci Panu Andrzejowi zawieszoną emeryturę w wysokości:

● 1909 zł (plus odsetki) za miesiące październik 2011 r. – luty 2012 r.,

● 1980 zł (plus odsetki) za miesiące marzec – październik 2012 r.,

● 1386 zł (plus odsetki) za listopad 2012 r.

Marek Opolski

ekspert z zakresu emerytur i rent

Podstawa prawna

Art. 1-9 ustawy z 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.

Art. 103, 103a i 104 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.).

Art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 257, poz. 1726).